avatar

Англи хэлний дүрэм монгол хэл дээр шүү

2010-06-01,17:09
https://legion.blogmn.net/

Англи хэлний дVрмийн эмхтгэл (English grammar)

·         Тухайлах ялгац гишVVн (The definite article)

·         Эс тухайлах ялгац гишVVн (The indefinite article)

·         Нэр Vг (Nouns)

·         Хавсрал нэр (Adjectives)

·         Vйл хавсрал (Adverbs)

·         Тооны нэр (Numerals)

·         Биеийн төлөөний нэр, хамаатуулах төлөөний нэр, эгэх ба хVч нэмэгдVVлэх төлөөний нэр (Personal, possessive, reflexive and emphatic pronouns)

·         Vйлдэх төлөөний нэр (Reciprocal pronouns)

·         Заах төлөөний нэр (Demonstrative pronouns)

·         Асуух төлөөний нэр (Interrogative pronouns)

·         Холбох болон нэгтгэх төлөөний нэр (Relative and conjunctive pronouns)

·         ТодорхойгVй төлөөний нэр (Indefinite pronouns)

·         Жирийн Vйл Vг (Ordinary verbs)

·         Туслах Vйл Vг (Auxiliary verbs)

·         Баймж Vйл Vг (Modal verbs)

·         Vйл Vгийн цагууд (The tenses of the verb)

·         Vйл Vгийн цаг зохицох ёс (Sequence of the tenses)

·         Vйл Vгийн төлөвVVд (The moods of the verb)

·         Vргэлжлэх цагийн хэлбэрVVд (The progressive forms)

·         Дадал зуршлыг илэрхийлэх нь (Expression of habit)

·         ИдэвхгVй хэв (The passive voice)

·         to - гVй эс тухайлах төлөв (Infinitive without to)

·         to - тэй эс тухайлах төлөв (Infinitive with to)

·         Эс тухайлах төлөвийн тусгай хэрэглээ (Special use of the infinitive)

·         Эс тухайлах төлөвтэй тусагдахуун (Accusative with infinitive)

·         Эс тухайлах төлөвтэй нэрлэхийн тийн ялгал (Nominative with infinitive)

·         Vйлт нэр (The gerund)

·         Нөхцөлт Vйл Vг (The participles)

·         Тусах, эс тусах, эгэх Vйл Vгс (Transitive, Intransitive, reflexive verbs)

·         Хэлц Vйл Vг (Phrasal verbs)

·         Угтвар Vг (The prepositions)

·         Холбоос Vг (The conjunctions)

·         ДVрэм бус Vйл Vг (Irregular verbs)

 ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШVVН (THE)

(The definite article)

1.    the [ќЊ] : гийгVVлэгчээр эхэлсэн Vгийн өмнө : the book, the boy, the lady, the university, the union

2.    the [ќi] : эгшгээр эхэлсэн нэрийн өмнө : the American, the animal; мөн Vл дуудагдах h-ээр эхэлсэн Vгийн өмнө : hour, honour, honest; эхний Vе нь өргөлтгVй Vгийн h-ийн өмнө: the horizon тус тус хэрэглэгдэнэ.

I . Тухайлах ялгац гишVVн хэрэглэх тохиолдлууд

·         ЗVг чиг заасан : towards the North, in the North, гэвч: from north to south, from east to west гэх мэт тохиолдолд хэрэглэхгVй.

·         Газар орон болон арлын нэр олон тоонд : the East-Indies, the Netherlands, the Hebrides.

·         Гол мөрөн, нуур, далай, тэнгис, уулс олон тоонд : the Thames, the Atlantic, the Alps

·         Орчлонд ганц юмны нэрийн өмнө : the moon - сар, the earth - дэлхий, the sun - нар.

·         Өмнө нь дурдсан зVйлээ дахин давтах Vед : I bought a postage stamp yesterday. The stamp is very interesting.

·         Улс орны нэр нь republic, union, kingdom, states гэсэн Vгтэй бол : The United states of America - АНУ

·         Ямар нэг бVлэг юмыг ерөнхийд нь нэрлэх Vед : the English - англичууд, the old - хөгшчVVл, the wolf - чоно.

·         Нэр Vгийг тодотгож байгаа дэс тооны өмнө : the first week - эхний долоо хоног, the second floor - гуравдугаар давхар.

·         Хавсрал нэрийн давуу зэргийн өмнө : the highest mountain in the world - дэлхийн хамгийн өндөр уул.

·         Нэг гэр бVлийг бVхэлд нь нэрлэх Vед : the Smiths - Смитийнхэн

·         Сонин, найрал дуу, оркестр, поп хамтлагийн нэрийн өмнө : the Daily News, the Bach Choir, the Beatles

Сануулга : all, both, half, double, quite, twice - ын ард нь "the" байна. all the world, double the sum, all the money.

II . Тухайлах ялгац гишVVнийг орхих тохиолдлууд

·         Оноосон нэр (мөн poor, old, little, good, saint -тай) бол: poor Peter, little John

·         Цол хэргэм ураг төрлийн нэр бол : Аdmiral Nelson, King Richard, Queen Elizabeth, Uncle Sam, Dr.Miller
гэвч : the Queen of England гэх Vед хэрэглэнэ.
Санамж : Англи цол хэргэм биш бол the авна : emperor, czar, archduke, elector : the Emperor William, the Czar Peter I

·         Улс болон хотуудын нэр бол: Switzerland, Turkey, London,
гэвч : the London of today - гэх Vед хэрэглэгдэнэ.

·         Mount- , cape- , lake- , harbour- , bay- тай оноосон нэр байвал : Mount Everest, Cape Trafalgar, Lake Geneva, New York Harbour, Hudson Bay,
гэвч : the Cape of Good Hope гэх Vед хэрэглэгддэг.

·         Гудамж, талбай, гVVр, барилга оноосон нэртэй бол : Oxford street, Trafalgar square, Windsor castle, London bridge.

·         Тоолж Vл болох ерөнхий нэрийн өмнө : life, death, love, Earth, Heaven, Hell ; He was weary of life.
гэвч : the life of the whole nation гэх Vед ялгац гишVVн авна.

·         Нэр Vгийн өмнө тооны нэр, төлөөний Vг орвол : two boys, his friend, this room, some apples.

·         Church, school, college, prison, bisiness, chapel, hospital, market, sea, table, town, work, bed гэх мэт Vгс нь ерөнхий утгаар хэрэглэгдвэл : church is over, school begins, he was sent to prison, go to bed.
гэвч : тодорхой утгатай бол ялгац гишVVн хэрэглэгдэнэ : The school is near the church. - Сургууль сVмийн хажууд байдаг.

·         Материалын нэр : coal, iron , wood, gold : coal is important for export,
гэвч : the coal of Wales (Уэльсийн нVVрс) гэх мэтээр хэрэглэх нь бас бий.

·         Нэр олон тоонд байвал : cats, mice, dogs, birds : swallows are pretty birds.
гэвч : the swallows of this summer - энэ зуны хараацайнууд гэхчилэн ялгац гишVVн хэрэглэх тохиолдлууд байна.

·         Улирал, сар, өдөр : summer, March, Sunday : on Monday, in Winter, in April, at Christmas
гэвч : the last Sunday in August. гэх Vед хэрэглэнэ.

·         Шинжлэх ухааны тусгай салбарын нэрийн өмнө :
My brother studies algebra. - Ах маань алгебр судалдаг.
Photography is my hobby. - Фото зураг бол миний хобби.

Сануулга : "of"- ын тусламжтайгаар холбогдсон буюу тVVнтэй адил бVх тохиолдолд ялгац гишVVн авна.
the Cape of good Hope, The England I know is different from . . .

 

 

 

 

 

 

 

 


ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШVVН (А, AN)
(The indefinite article)

1.    a : гийгVVлэгчээр эхэлсэн Vгийн өмнө : a boy, a lady, a European

2.    an : эгшгээр эхэлсэн Vгийн өмнө : an animal, an english book,
мөн Vл дуудагдах h-ээр эхэлсэн Vгийн өмнө : an hour, an heir, an honour
эхний Vе нь өргөлтгVй Vгийн h-ийн өмнө : an historian

·         Анх яригдаж байгаа ба зөвхөн ганц тоонд байгаа тоологдох нэрийн өмнө : I have a pen. I see a dog.

·         Нэг төрөл зVйлийн юмыг нөгөөгөөс нь ялгахын тулд : a dof is domestic animal. ("нохой" гэсэн ерөнхий утгаар)

·         Мэргэжил, Vндэстэн, шашинтан бол : my brother is a painter, he is an englishman, she became a Protestant
гэвч : the title of (doctor), the rank of (general), the dignity of (senator)-ийн дараа эс тухайлах ялгац гишVVнгVй байна.

·         Хэмжээ, жин, цаг, тоолол бол : four shillings a yard, sixpence a pound, twice a year, four times a day

·         Тоо хэмжээ заасан тодорхой Vгийн өмнө : a million, a thousand, a dozen, a couple, a little

Санамж : "а" - нь half, such, quite, many (зарим нэг), rather, what - ийн ард байна : half a dozen - 6 ширхэг, such a good story - тийм сайн өгVVллэг.
"а" - нь as, so, too, how, however - ээр холбогдсон хавсрал нэрийн ард байна : as good a swimmer as I am - над шиг сайн сэлдэг хVн ; to heavy a weight - дэндVV хVнд жин ; too difficult a task - маш хэцVV даалгавар

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


НЭР VГ (The noun)

I . ХVйс : ДVрмийн хVйс = Байгалын хVйс

а . ХVн ба эд зVйл

Эр хVйсийн хVн, амьтан эр хVйсийн төлөөний Vг авна

he

him

his

he met his friend

Эм хVйсийн хVн, амьтан эм хVйсийн төлөөний Vг авна

she

her

 

she saw her friend

Эд зVйлс болон хийсвэр зVйлс эрс хVйсийн төлөөний Vг авна

it

its

 

the book is in its place

б . Амьтан

Амьтны нэр ерөнхийдөө эрс хVйс авна : The lion licked its paw.
гэвч : Гэрийн тэжээмэл болон Vлгэрийн амьтан гол төлөв хVйсээр ялгагдана.
эр хVйсийн (хVчтэй) амьтан = эр хVйс : the dog, his name
эм хVйсийн (сул дорой) амьтан = эм хVйс : the cat, she is dead

Зарим нэр Vг "-ess" төгсгөл авч эм хVйс VVсгэдэг. Жишээлбэл : actor - actress, host - hostess, prince - princess, waiter - waitress, lion - lioness, duke - duchess

Санамж : Хөлөг онгоц, улс орон болон хотын нэр гол төлөв эм хVйсийг хэрэглэдэг : the 'Atlantic' lost her crew, England and her dominions

II . Нэр Vгийн олон тоо VVсгэх

Singular + s : dog - dogs, friend - friends
ДVрмийн олон тоо VVсгэхдээ ганц тоон дээр "-s" залгадаг. Жишээлбэл : leg -legs, wall - walls, tree - trees, table - tables.

Нэр Vгийн төгсгөл нь дараах байдалтай бол :

·         s, ss, x, z, ch, sh, tch, бол "-es" залгана. Жиш : ass - asses, box - boxes, church - hurches

·         гийгVVлэгч + y бол "-ies" залгаж олон тоо VVсгэнэ. Жиш : baby - babies

·         fe, f бол "-ves" залгана. Жиш нь : wife - wives, knife - knives, wolf - wolves гэх мэт. Гэвч : chief - chiefs, roof - roofs гэж VVсдэгийг анхаар.

·         о - бол "- oes" : hero - heroes, potato - potatoes. Гэвч зарим гадаад Vгэнд : photo - photos, piano - pianos, radio - radios гэсэн байдлаар VVсдэг.

Yл өөрчлөгдөх Vгс

·         зарим шувуу, амьтан : sheep - хонь, deer - буга, swine - гахай, fish - загас, fruit - жимс, grouse - ятуу.

·         зарим загас : trout - хулд, salmon - салмон, carp - мөрөг, pike - цурхай гэх мэт. Гэвч herring, -s = май, eel, -s = могой загас гэж VVсдэг Vгс ч байдаг.

·         яс Vндэс, оршин суугчдын нэр : Japanese, Swiss, Vietnamese

ox, child, brother гэсэн Vгс бол -(r)en төгсгөл авна : ox - oxen, child - children, brother - brethren

Зарим нэр Vг Vндсээрээ өөрчлөгдөж олон тоо VVсгэдэг. Жишээлбэл : man - men, woman - women, foot - feet, tooth - teeth, goose - geese, mouse - mice, person -people, louse - lice

Санамж : man - тэй холбогдсон нэр Vгс олон тоон дээр : gentleman - gentlemen, Frenchman - Frenchmen гэх мэтээр хувирна.
Гэвч : German, -s; Roman, -s; Norman, -s гэх мэт Vгс шууд "-s" залгаснаар олон тоо болно.

Зарим нэг хийсвэр (Abstract) болон хам нэр (Collective) зөвхөн ганц тоонд байна. Жиш :
advice - зөвлөлгөө, business - ажил хэрэг, furniture - мебель, knowledge - мэдлэг, merchandise - эд бараа, progress - хөгжил дэвшил гэх мэт.

Санамж : Хоёроос дээш хэсэгтэй зVйлс зөвхөн олон тоонд байдаг : scissors - хайч, tongs - бахь, spectacles - нVдний шил , lungs - уушиг, trousers - өмд, scales - жин хэмжVVр,
These spectacles are strong. - Энэ нVдний шил бөх.

Анхаар! : Vйлийн эзэн олон тоонд байвал хувцас болон биеийн хэсгийн нэр олон тоонд байна.
They came in with their hats on their heads - Тэд орж ирэхдээ малгайтайгаа байсан.

III . Тийн ялгал (The case)

Нэрлэх (Normative) = (the, a, an)
Хамаатуулах (Genitive - угтвар Vгт хамаатуулах) =of (the, a, an)
Өгөх орших (Dative - угтвар Vгт өгөх орших) = to (the, a, an)
Заах (Accusative) = (the, a, an)

Англи хэлэнд угтвар Vгт хамаатуулахаас гадна мөн Саксоны хамаатуулах гэж байдаг ба энэ нь нэр Vгийн ганц тоонд 's, олон тоонд s' -ийг залгаж хэрэглэдэг. Хэрэглэх тохиолдолууд :

·         ХVн амьтанд хамаарагдах зVйлийн тухай ярихдаа : Jack's blue book. they boys' book

·         Эд зVйл болон цаг хугацаа, газар орон, тоо хэмжээний тухай ярихдаа : a week's holiday, a month's stay, a mile's walk, at arm's length, a stone's throw

·         Ярианы хэллэгт : for Heaven's sake - бVх гэгээн хутагтын төлөө, for God's sake - бурхны тусын тулд, for goodness' sake - сайн сайхны төлөө

Санамж : Хэрэв Саксоны хамаатуулахад house, shop, church, practice гэсэн Vгс байвал орхиж бичнэ.
I am at my uncle's (house). - Би эгчийндээ (гэрт) байна. at the doctor's (practice) - эмчийн дадлагад

Өгөх оршихын тийн ялгал нь Заахын тийн ялгалын өмнө байрлавал to - гVй орно.

ӨгVVлэгдэхVVн

ӨгVVлэхVVн

Өгөх орших

Заах

 

We

gave

the beggar

a penny

Бид гуйлгачинд нэг пенни өгсөн

I

sent

you

some books

Би чамд хэдэн ном илгээсэн

Угтвар Vгт Өгөх оршихын тийн ялгал : Өгөх оршихын тийн ялгал нь Заахын тийн ялгалын дараа байрлавал to - тэй орно.

ӨгVVлэгдэхVVн

ӨгVVлэхVVн

Заах

Угтвар Vгт Ө.о.тя

We

Gave

a penny

to the beggar

I

Sent

some books

to you(and not to him)

Өгөх оршихын тийн ялгал нь зарим Vйл Vг болон хавсрал нэрийн дараа Заахын тийн ялгалын өмнө to - тэй байдаг. Жишээлбэл :

english

mongolian

english

mongolian

english

mongolian

to add

-д нэмэх

to reply to

-д хариулах

cruel to

харгис зэрлэг

to listen to

чагнах, сонсох

to happen to

-д болох тохиолдох

just to

шударга

to declare, explain to

-д мэдэгдэх тайлбарлах

to say to

хэлэх, ярих

polite to

эелдэг, найрсаг

to mention to

дурдах сануулах

kind to

нөхөрсөг, эелдэг

 

 

Өгөх оршихын тийн ялгал нь зөвхөн Заахын тийн ялгалын утга агуулж байгаа Vйл Vгэнд холбогддог. Гол хэрэглэдэг Vйл Vгс нь :

english

mongolian

english

mongolian

english

mongolian

english

mongolian

to give

өгөх

to bring

авчрах

to forgive

уучлах

to tell

хэлэх

to lend

зээлVVлэх

to take

-д аваачих

to cost

Vнэтэй байх

to write

бичих

to offer

санал тавих

to send

-д илгээх

to owe

өртэй байх

to sell

худалдах

to promise

амлах

to fetch

авчрах

to pay

төлөх

to show

VзVVлэх

Санамж : Заахын тийн ялгал "it" - нь биеийн төлөөний Vгийн Өгөх оршихын тийн ялгалын өмнө байрлана :
give it me - VVнийг надад өгөөч ; bring it us - VVнийг бидэнд авч ирээч

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ХАВСРАЛ НЭР (The adjective)

Тэмдэг нэр буюу хавсрал нэр нь байнга өөрчлөгддөггVй. The great poets of England - Английн их найрагчид. гэх мэт

I . Хавсрал нэрийн харьцуулалтын зэрэг (Degrees of Comparison of the Adjective)

 

Зөвшөөх (positive)

Харьцуулсан(comparative)

Давуу (superlative)

Богино Vет

 

- er

- est

long

урт

longer

арай урт

the longest

хамгийн урт

large

том

larger

арай том

the largest

хамгийн том

Олон Vет

 

more

most

beautiful

гоё

more beautiful

илVV гоё

the most beautiful

хамгийн гоё

ДVрэм бус

good

сайн

Better

илVV сайн

the best

хамгийн сайн

bad

муу

worse

бVр муу

the worst

хамгийн муу

Жич : Давуу зэрэгт хавсралт нэрийн өмнө тухайлах ялгац гишVVн "the"-г хэрэглэнэ.

·         Богино Vет хавсрал нэрэнд : а ) нэг Vет хавсрал нэр b ) хоёрдугаар Vе дээрээ өргөлттэй хавсрал нэр : (polite - politer - the politest , severe - severer - the severest) болон гийгVVлэгчийн дараа -y, -le, -er, - ow, - some -ээр төгссөн хоёр Vет хавсрал : happy - happier - the happiest, clever - cleverer - the - cleverest .

·         Олон Vет хавсрал нэрэнд : a ) эхний Vедээ өргөлттэй хоёр Vет хавсрал нэр : cautious - more cautious - the most cautious, useful - more useful - the most useful. b ) олон Vет хавсрал нэр болон хавсрал нэрийн VVргээрх нөхцөл Vйл VгVVд : interesting - more interesting - the most interesting, delighted - more delighted - the most delighted.

Хавсрал нэрээс харьцуулалтын зэрэг VVсгэх бичлэгийн дVрэм :

·         "e" - ээр төгссөн бол гээж -er, -est залгана. Жиш : fine - finer - finest, polite - politer - politest

·         Vгийн эцэст гийгVVлэгчийн дараа "y" байгаа бол "y" - нь "- i -" болно. Жиш : dry - drier - driest, happy - happier - happiest.

·         Vгийн эцэст дан гийгVVлэгч байх, эцсийн гийгVVлэгчийн өмнө богино эгшиг байх, Vгийн эцсийн Vе өргөлттэй байх тохиолдолд эцсийн гийгVVлэгчийг давхар бичдэг. Жиш : big - bigger - biggest, hot - hotter - hottest, fit - fitter - fittest.

Дараах хавсрал нэрVVд хавсрал нэрийн зэргийг хоёр хэлбэрээр VVсгэхдээ өөр өөр утга агуулдаг.


 

Зөвшөөх

Харьцуулсан зэрэг

Давуу зэрэг

Илэрхийлэх утга

Хэрэглэх жишээ

late

later

latest

Цаг хугацаа

I'll see you later - Би чамтай дараа уулзана. the latest paper - сVVлчийн баримт

latter

last

дэс дараа

the latter sentence - дараачийн өгVVлбэр, (the) last time - сVVлчийн удаа

far

farther

farthest

орон зайн

the farthest way - хамгийн хол зам

further

furthest

дVрслэл

without frther delay - цаашид саатахгVйгээр

old

older

oldest

насны ялгаа

he is older than I - тэр надаас ахмад, the oldest tree - хамгийн хөгшин мод

elder

eldest

зөвхөн хамаатан садны насны ялгаанд тодотголын VVргээр

my elder brother - миний ах, his eldest son - тVVний том хVV

near

nearer

nearest

орон зайн

the nearest way to the station - буудал хVрэх хамгийн дөт зам

next

 

цаг хугацаа болон дэс дараа

next month - дараагийн сар. the next stop - дараагийн буудал

little

smaller

smallest

жижиг гэсэн хэмжээ

the smallest room - хамгийн жижиг өрөө

less

least

бага гэсэн хэмжээг

he drinks less wine than milk - тэр сVVг бодвол дарс бага уудаг

II . Харьцуулсан хам бVтэц

·         Ижил байдал : as - as : my sister is as big as I am - миний эгч над шиг том.

·         Ижил биш байдал : not so - as (эсвэл not as - as) : he is not so (not as) tall as his brother - тэр ах шигээ тийм өндөр биш

·         эсвэл харьцуулсан зэрэг (comparative) + than : he is bigger than his brother - тэр ахаасаа илVV том юм.

·         the - the : the further they went the worse the road was - цааш явах тутам зам муудсан.

·         the less - the less : the less you work, the less you will earn - чи бага ажиллах тусам бага мөнгө олно.

Санамж :
the former - өмнөх нь, эхнийх нь
the same the - . . . шиг адилхан
the latter - . . . сVVлчийнх нь
other than - . . . -с өөр, . . . -с ондоо

III . Хавсрал нэр нэрших нь (Substantivization of adjectives)

Хэсэг бVлэг хVмVVсийг нас, Vндэс угсаа, бие бялдар, хөрөнгө чинээ гэх мэт онцлог шинж чанараар нь нэрлэхдээ хавсрал нэрийг ерөнхий буюу хийсвэр нэрийн VVргээр the - ийн хамт хэрэглэдэг ба олон тоонд хувирдаггVй.

the good

сайчууд

Хавсрал нэрээс VVссэн ерөнхий нэр Vгээс онцолж тодорхой бVлэг хVн, хэн нэг хVнийг нэрлэхдээ man / woman, boy / girl, gentleman / lady, person / people гэх мэт төлөөний Vг хэрэглэдэг. Жиш : the blind women, the poor person, poor people . . . гэх мэт

the blind

хараагVйчVVд

the poor

ядуучууд

"-sh", "-ch'' - ээр төгссөн яс Vндэс заасан Vгс нь олон тооны хэлбэрт хувидаггVй ба эдгээрээс тодорхой нэг хVнийг яс Vндсээр нь онцлохдоо man / woman, gentleman / lady - ийн тусламжтайгаар нэрлэдэг.
Жиш : the English - an Englishman, the French - a French lady, the Scotch - two Scotchmen, the Dutch some Dutchmen
Зарим яс Vндэс заасан Vгс нь олон тооны хэлбэрт байдаг. Жиш : (the) Americans, (the) Germans, (the) Russians

IV . Хавсрал нэрийг хэрэглэх хэлбэр

1.    Хавсрал нэр нь нэр Vгийн өмнө орж тодотголын VVрэг (attributive use) гVйцэтгэнэ. Жиш : This is an interesting book. - Энэ бол сонирхолтой ном. They live in the old house. - Тэд хуучин байшинд амьдардаг.

2.    Хавсрал нэр нь Vйл Vгийн ард орж өгVVлэхVVний хэрэглээ (predicative use) болдогв Жиш : This book is interesting. - Энэ ном сонирхолтой. Their house is old. - Тэдний байшин хуучин.

 

 

 

 

 

 

 


 

VЙЛ ХАВСРАЛ (Adverb)

Дайвар Vг буюу хавсрал нь Vйлийн шинж чанар, байр, байдал, цаг хугацаа, зэрэг, давтамжийг заадаг.

I . Vйл хавсрал VVсгэх хэлбэр

Adjective + ly = Adverb , Хавсрал нэрэнд ихэвчлэн "- ly" залгаж VVсмэл Vйл хавсрал VVсгэдэг ба дараах дVрмийг баримтлана.

1.    Хоёр ба тVVнээс дээш Vетэй хавсрал нэрийн сVVлийн гийгVVлэгч + "- y" бол "-y"-ийг "-i" -ээр солино. Жиш : happy - happily, easy - easily.

2.    Нэг Vетэй хавсрал нэрийн "-y" -ийг хэвээр хадгалж болно. dryly ба drily,
жич : gay - gaily байх тохиолдол бий.

3.    Дараах VгVVдийн -e төгсгөлийг гээнэ. true - truly, whole - wholly, due - duly, noble - nobly

4.    full - fully

5.    хавсрал нэр нь "- ic" төгсгөлтэй бол "- ally" -г залгаж VVсгэнэ. Жиш : fantastic - fantastically, diplomatic - diplomatically

Анхаар! Хавсрал нэр нь "-ly" төгсгөлтэй бол in a . . . manner (way) бVлэг Vгс ашиглан сольж болно. Жиш : in a friendly manner; in a lovely way

Хавсрал нэр болон Vйл хавсралын адил хэлбэрVVд байдаг. Жишээ нь цаг хугацааг заахад "-ly" : early, daily, weekly, monthly, yearly . . . гэх мэт

Гэвч ижил хэлбэртэй боловч өөр өөр утга илэрхийлдэг. Жишээ нь

 

pretty

only

still

very

Хавсрал нэр (adjective)

хөөрхөн

цорын ганц

нам гVм

жинхэнэ, Vнэн, яг

Vйл хавсрал (adverb)

нэлээд

зөвхөн, ердөө

бас ч, арай ч

тун, маш, их

Зарим "-ly" дагавар авч VVссэн Vйл хавсрал Vндсэн утгаа гээдэг тохиолдол бий. Жиш : hardly - чVV чамай, арай ядан ; nearly - бараг, шахуу

Санамж : " маш их" = very - нь хавсрал нэр болон Vйл хавсралын өмнө хэрэглэгддэг : very good, very badly,
(very)
much Vйл Vгэнд : I thank you very much.

Санамж : Хавсрал нэр (Adjective) нь Vйл хавсралын (adverb) оронд дараах байдлаар илэрхийлэгддэг : to work hard - их ажиллах, to walk slow - явган удаан явах, to talk loud (low) - чанга ярилцах, to spell right (wrong) - зөв (буруу) дуудах, to feel happy - аз жаргалыг мэдрэх, to stop short - тVр зогсох

II . Vйл хавсралын харьцуулалтын зэрэг
(Degrees of Comparison of the adverb)

1.    Олон Vет харьцуулалтын зэрэг : ("-ly" -ээр VVссэн бVх Vйл хавсрал "more, most" - ийг авч)
brightly - more brightly - most brightly ; slowly - more slowly - most slowly

2.    Богино Vет харьцуулалтын зэрэг : ("-ly" залгаж VVсээгVй буюу Vндсэн Vйл хавсрал "-er, est" авч)
soon - sooner - soonest ; often - oftener - oftenest ; early - earlier - earliest

3.    ДVрэм бус харьцуулалтын зэрэг :
well - better - best ; badly - worse - worst ; little - less - least ; much - more - most
late -
latter - last ; far - farther (further) - farthest (furthest) ; near - nearer - nearest (next)

III. Vйл хавсралыг хэрэглэх хэлбэр

Vндсэн дVрэм : Vйл хавсрал нь хэзээ ч өгVVлэхVVн болон тусгагдахууны хооронд байрладаггVй.

ӨгVVлбэрт байрлах дVрэм :

1.    Өргөлттэй Vйл хавсрал (байрлал, тодорхой цаг заасан Vйл хавсрал болон байдал заасан өргөлттэй Vйл хавсрал) нь өгVVлбэрийн эхэнд буюу эцэст байрлана. (өргөлт анхаар!) Жишээ нь :
Байрлал заасан : in 1999 we went to London
Тодорхой цаг заасан : I met him yesterday.
Байдал заасан : We thanked him heartily

2.    ӨргөлтгVй Vйл хавсрал (тодорхой бус цаг заасан Vйл хавсрал болон байдал заасан өргөлтгVй Vйл хавсрал) нь жирийн одоо цаг бол Vйл Vгийн өмнө, нийлмэл цаг бол эхний туслах Vйл Vгийн ард байрлана. Жишээ нь :
Тодорхой бус цаг : She allways heard the child cry. - Тэр хVVхэд уйлахыг Vргэлж сонсдог байсан.
I have often been in America - Би дандаа Америкт байсан
Байдал заасан : I did not quite understand you. - Би таныг ердөө ойлгонгVй.

3.    ӨгVVлбэрт олон Vйл хавсрал байх бол байрлал нь : Байдал + байр + цаг гэсэн дараалалтай байна. Жишээ нь : We arrived safely in London yesterday.

 

 


 

ТООНЫ НЭР (The Numeral)

Vндсэн тооны нэр (Cardinal numerals)

1 -one, 2 - two, 3 - three, 4 - four, 5 - five, 6 - six, 7 - seven, 8 - eight, 9 - nine, 10 - ten,11- eleven, 12 - twelve, 13 - thirteen, 14 - fourteen,15 - fifteen, 16 - sixteen, 17 - seventeen, 18 - eighteen, 19 - nineteen, 20 - twenty, 21 - twenty one, 22 - twenty two, 30 - thirty, 40 - forty, 50 - fifty, 60 - sixty, 70 - seventy, 80 - eighty, 90 - ninety, 100 - a (one) hundred,101 - a (one) hundred and one, 200 - two hundred, 1000 - a (one) thousand, 2000 - two thousand, 100 000 - a (one) hundred thousand, 1 000 000 - a (one) million, 2 000 000 - two million(s)

Дэс тоо ба бутархай тоо (Ordinal numerals and Fractional numerals)

Ordinal numerals = Cardinal numerals + th : the hundredth . ДVрэм бус : first, second, third (1st, 2nd, 3rd)
Бичих Vед анхаар : five - fifth, eight - eighth, nine - ninth, twelve - twelfth, twenty - twenthieth гэх мэт.
Цаг тоолол : He was born on July 14th буюу on the 23rd of July ; Хаад ноёдын нэр : Elizabeth II - Elizabeth the second (уншихдаа)
Дэс тооны өмнө "the" тухайлах ялгац гишVVн авдаг. the first, the second, the eleventh, 101 - the hundred and first
Энгийн бутархай (Common Fractions): 1/2 a (one) half, 1/3 one third, 2/5 two fifths, 2.3/7 two and three sevenths
Аравтын бутархай (Decimal Fractions): 0.3 nought (zero) point three, 2.35 two point three five (thirty five)

Тоон Vйл хавсрал

Дэс дараа : эхлээд - дараа нь = first - then :
First he lived at home, then he went to England. - Эхлээд тэр гэртээ амьдарч байсан дараа нь Англи явсан.

Зөрчил : эхэндээ - сVVлдээ = at first - at last, at lenght :
At first I believed him, but at last I became distrustful. - Эхний удаа би тVVнд итгэсэн, харин эцэст нь итгэлгVй болсон.

БVртгэх : нэгдVгээрт = firstly буюу in the first place ; гуравдугаарт = thirdly буюу in the third place . . . ; тавын тооноос эхлээд зөвхөн in the fifth place гэх мэт. Жишээ нь : зургадугаарт = in the sixth place

Давтамж :

нэг удаа

=once

хэдэн удаа?

=how many times?

гурван удаа

three times (thrice)

хоёр удаа

=twice

заримдаа, хааяа

=sometimes

дахин

once more

 

Хувилалт:

нэг дахин

=single

гурав дахин

=treble, threefould

100 дахин

=a (one) hundredfold

хоёр дахин

=double

дөрөв дахин

=fourfold

олон дахин

=manifold гэх мэт

БИЕИЙН ТӨЛӨӨНИЙ НЭР, ХАМААТУУЛАХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР,
ЭГЭХ БА ХVЧ НЭМЭГДVVЛЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР
(Personal, Possessive, Reflexive and Emphatic Pronouns)

Биеийн төлөөний нэр

Хамаатуулах төлөөний нэр

Эгэх ба хVч нэмэгдVVлсэн т.н
-self
- дээр өргөлт авна.

Нэрлэх = өгVVлэгдэхVVн
Nominative = Subject

Заах = Тусгагдахуун
Accusative = Objective

I хэлбэр

II хэлбэр

I –би

me -намайг, надад

my - миний

mine - минийх

myself - (би) өөрийгөө, өөрөө

you – чи

you - чамайг, чамд, таньд, таныг

your - чиний, таны

yours - чинийх, таных

yourself - (чи, та) өөрийгөө, өөрөө

he - тэр (эрэгтэй)

him - тVVнийг, тVVнд

his - тVVний

his - тVVнийх

himself - өөрийгөө, өөрөө (эрэгтэй)

she - тэр (эмэгтэй)

her - тVVнийг, тVVнд

her - тVVний

hers - тVVнийх

herself - өөрийгөө, өөрөө (эмэгтэй)

it - энэ, тэр юм

it - тVVнийг, тVVнд,
VVнийг, VVнд

its - VVний
(эд зVйл)

its - VVнийх

itself - өөрийгөө, өөрөө (энэ, тэр юм)

we - бид, бид нар

us - биднийг, бидэнд, бид нарт

our - манай, бидний

ours - манайх, биднийх

ourself - өөрсдийгөө, өөрсдөө (бид)

you - та нар

you - та нарыг, та нарт

your - танай, та нарын

yours - танайх, та нарынх

yourselves - (та нар) өөрсдийгөө, өөрсдөө

they - тэд, тэд нар

them - тэднийг, тэд нарыг, тэдэнд

their - тэдний, тэд нарын

theirs - тэднийх, тэд нарынх

themselves - (тэд) өөрсдийгөө, өөрсдөө

one

one

one's

one's (own)

oneself

Сануулга : Биеийн төлөөний нэр нь
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын өмнө бол to -гVй : give me the book
Өгөх оршихын тийн ялгалд заахын тийн ялгалын дараа бол to -тэй : give the book to me

Төлөөний нэрийг өгVVлбэрт хэрэглэх нь :

Төлөөний нэрс

ГVйцэтгэх VVрэг

Жишээ

Биеийн

Нэрлэхийн т.я-д

өгVVлэгдэхVVн

I shall speak to him. - Би тVVнтэй ярина.

өгVVлхVVн

That was he. - Тэр бол тэр байв.

Заахын т.я-д

тусгагдахууны VVргээр

I shall speak to him. - Би тVVнтэй ярина.

Хамаатуулах

I хэлбэр нь

тодотголын VVргээр

Her paper was interesting. - ТVVний өгVVлэл сонирхолтой байсан

II хэлбэр нь

өгVVлэгдэхVVн

My ruler is long yours is longer. - Миний шугам урт, чинийх бVр урт.

өгVVлэхVVн

This car is his. - Энэ машин тVVнийх.

тусгагдахуун

We haven't seen your paper, we have seen only theirs. - Бид чиний зохион бичлэгийг VзээгVй, зөвхөн тэд нарынхыг Vзсэн

Эгэх

тусгагдахууны VVргээр

I wash myself. - Би өөрийгөө угаадаг.

ХVч нэмэгдVVлэх

нэр Vг (төлөөний нэр)-ийн утгыг хVч нэмэгдVVлэх VVргээр

He himself saw it. - Тэр өөрөө VVнийг Vзсэн.
He saw it himself. - Тэр VVнийг өөрөө Vзсэн.

 

 


 

VЙЛДЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Reciprocal pronouns)

each other - хэн хэнийгээ, one another - нэг нь нөгөөгөө, Жишээ нь :
They greeted each other. - Тэд бие биентэйгээ мэндлэв.
We know each other very well. - Бид бие биенээ тун сайн мэднэ.
The children look at each other in the mirror. - ХVVхдVVд толинд бие биенийгээ хардаг.

ЗААХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Demonstrative pronouns)

 

Ойр

Хол

Ганц тоо

this - энэ

that - тэр

Олон тоо

these - эдгээр

those - тэдгээр

1.    ӨгVVлэгдэхVVний VVргээр : This was pleasant. - Энэ нь аятайхан байсан.

2.    ӨгVVлэхVVний хэсгийн VVргээр : It was that. - Энэ бол тэр байсан.

3.    Тусгагдахууны VVргээр : He likes this. - ТVVнд энэ таалагддаг.

АСУУХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР (Interrogative Pronouns)

Тийн ялгал

1. Нэр Vг

2. Хавсрал нэр

ХVн

Эд зVйл

ХVн ба эд зVйл
(сонголт, ангилалт)

ХVн ба эд зVйл

Нэрлэх

who? = хэн?
Who can swim?

what? = юу?
What is this?

which? = аль, ямар, хэн, юу?
Which of you is ill?

what?,which?

Харъяалах

whose = хэний?
of whom? = хэний тухай?
1. Whose book is this?
2. Of whom did you speak?

of what? = юуны тухай?
Of what did you speak?

of which? = хэнийх, юуных?
There were two accidents. Of which did you near?

what (which) boy?
what (which) table?

Өгөх орших

to whom? = хэнд?
To whom did you give?

to what? = юунд?
To what does this refer?

to which?
There are two teams, to which do you belong?

 

Заах

whom? = хэнийг?
Whom did you call?

what? = юуг?
What do you see?

which?
Which do you like better, tea or coffee?

 

Санамж : Асуух төлөөний нэрэнд угтвар Vгс (Prepositions) орохдоо гол төлөв Vйл Vгийн ард байрлана :
Whom are you speaking of? - Чи хэний тухай ярьж байна.
What is he laughing at? - Тэр юуг шоолж байна?
What are you talking about? - Та юуны тухай ярьж байна.

ХОЛБОХ БА НЭГТГЭХ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР
(Relative and conjunctive pronouns)

Тийн ялгал

ХVн дээр

Эд зVйлд

ХVн ба эд зVйл

Нэрлэх

who

which

that

Харъалах

whose, of whom

of which (whose)

(that - of)

Өгөх орших

to whom

to which

(that - of)

Заах

whom

which

that

 

Нэрлэх

who

my friend who made a trip to London

- Лондон руу аялсан миний найз

Харъяалах

whose

the girl whose father I know

- аавыг нь мэдэх охин

the house whose walls are grey

- саарал ханатай байшин

of whom

the boy of whom we spoke

- бидний ярьж байгаа хVV

Өгөх орших

to whom

the pupil to whom he gave the book

- тVVний номоо өгсөн сурагч

Заах

whom

the man whom I asked

- миний юм асуусан тэр эмэгтэй

Нэрлэх

which

the train which (that) arrived

- ирсэн галт тэрэг

Харъалах

of which

the house, the windows of which . . .

(ард нь Vргэлж тVVнтэй холбоотой Vг орно)

Өгөх орших

to which

the story to which we listened

- бидний сонссон тVVх

Заах

which

the things which (that) we need

- бидэнд хэрэгтэй зVйлс


Санамж : Холбох ба нэгтгэх төлөөний нэртэй хамт угтвар Vгс нь (Preposition) орохдоо Vйл Vгийн ард байдаг.
The man whom I was waiting for. - Миний хVлээж байгаа эрэгтэй.
The house, that I lived in. - Миний суудаг байшин.

that - зөвхөн тодотгол гишVVн өгVVлбэрт байдаг дараах тохиолдлуудад хэрэглэнэ.

1.    who, which-ын оронд :
Who was the man that you were talking of? - Чиний ярьж байсан эрэгтэй хэн бэ?
This is the bird (that) he caught. - Энэ бол тVVний барьсан шувуу.

2.    ТодорхойгVй төлөөний нэр (Indefinite pronouns) болон тооны ухагдахууны дараа : all, everything, something, anything, much, little, nothing, the same :
That is everything (that) I know. - Миний мэдэх бVх юм энэ.

3.    Ямар нэг юм онцлоход it is . . . , it was . . . -ын дараа :
It was the storm that destroyd the house. - Байшин нураасан юм шуурга байсан.

4.    Хэрэв төлөөний нэр нь хVн ба эд зVйлээс хамаарч байвал :
They talked about the natives and plants (that) they had found interesting. - Тэдэнд сонирхолтой санагдсан амьтан ургамалын талаар тэд ярилцсан.

Санамж : that -ийн өмнө хэзээ ч угтвар Vг байрладаггVй ба угтвар Vг нь Vйл Vгийн ард байрлана.
The train that I waited for arrived. - Миний хVлээж байсан галт тэрэг ирлээ.

Анхаар : Хэрэв тодотгол гишVVн өгVVлбэрт тусгагдахуун юм уу Vйл хавсрал байвал холбох ба нэгтгэх төлөөний нэрийг гээж болдог.
This is the boy (whom) Iike best. - Надад хамгийн их таалагддаг хVV бол энэ.
The house (that) we live in. - Бидний амьдардаг байшин.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


 

ТОДОРХОЙГVЙ ТӨЛӨӨНИЙ НЭР
(Indefinite pronouns)

some = зарим, хэд, жаахан, ямар нэгэн бага зэрэг (тооны нэрийн өмнө)

1.    хэмжээ хязгаар илэрхийлэхэд хэрэглэгддэг: We had some books. - Бидэнд хэдэн ном байлаа.

2.    Зөвшөөрсөн хVVрнэх өгVVлбэртхэрэглэгддэг: In the evening we had some tea. - Орой бид цай уусан.

any = ямар нэгэн, дурийн, альч

1.    Vнэхээр биш, хэдийд ч байхыг бага зэрэг илэрхийлдэг: You may come at any time. - Та хэзээ ч ирж болно.

2.    a) асуух өгVVлбэрт: Do you see any mistakes? - Та ямар нэгэн алдаа хардаг уу?
b) VгVйсгэсэн өгVVлбэрт: No, I do not see any mistakes. - VгVй, би ямарч алдаа хардаггVй.
c) болзох өгVVлбэрт: If you see any mistakes ... - Хэрэв та ямар нэгэн алдаа харвал ...

3.    зөвшөөрөх өгVVлбэрт "ямар нэгэн" гэсэн утга гаргахад: Give me any book. - Надад ямар нэгэн ном өгөөч.
Мөн some болон any-гээр нийлмэл Vг бVтээдэг.
someone, somebody - хэн нэгэн, зарим хVн; something - нэг юм, ямар нэг юм; somewhere - хаа нэг газар, ямар нэг газар, хаан ч; anyone, anybody - ямар нэг хVн, хэн ч; anything - ямар нэг, аливаа юм, юм; anywhere - хаа нэгтэй, хаа нэг газар, хаана ч, хаашаа ч

each = нэг бVр, тус бVр, тутам, бVр (хVн, юм нэг бVрийг тусад нь авч Vзэхэд хэрэглэдэг)

·         хавсрал нэрийн VVргээр: Each player did his best - Тоглогч бVр чадах бVхнээ хийсэн

·         нэр Vгийн VVргээр: Each of them did his best - Тэд бVгд чадах бVхнээ хийсэн

every = бVр (хVн, юмсын тухай ерөнхий ойлголт илэрхийлэхэд)

·         зөвхөн хавсрал нэрийн VVргээр : Every house has a roof - Байшин бVр дээвэртэй.

·         нийлмэл Vг бVтээхэд : everyone, everybody - хVн бVр, бVгд, хVн болгон; everything - юм бVгд, бVх юм

·         хэллэг : every day - өдөр тутмын; every fortnight - 14 хоногийн; every other day - өнжөөд

all = бVх, бVгд (ерөнхий юмнаас тодорхой хэсэг бVлгийг авч Vзэхэд хэрэглэгднэ)

·         хавсрал нэрийн VVргээр: all men - бVх эрчVVд

·         нэр Vгийн VVргээр: all of them - тэд бVгдээрээ

·         Vйл хавсралын VVргээр: he was all dirty - тэр заваан байсан

·         хэллэг : all the better - тэгвэл бVр сайн; not at all - зVгээр, зVгээр; all at once - нэг мөсөн: after all - эцэст нь, сVVлд нь; first of all - эхлээд, юуны өмнө; once for all - бVр мөсөн; all the day - бVхэл өдөр, бVхэл өдөржингөө;

whole = бVх, бVгд (all - оос илVV ерөнхий байдал заадаг): the whole town, the whole of Asia

·         хэллэг : the whole day - бVхэл өдөр, бVхэл өдөржингөө;

either = аль нэг нь, аль нь ч; neither = аль нь ч биш, ямарч, хэн ч биш, юу ч биш

·         хавсрал нэрийн VVргээр: on either side of river - голын аль нэг эрэг дээр; neither way is right - аль ч зам нь буруу

·         нэр Vгийн VVргээр: either one or the other one must leave - аль нэг нь явах ёстой; neither of us could help him - бидний хэн нь ч тVVнд тусалж чадахгVй байсан

Санамж: either ... or - ... юм уу эсвэл ...; neither ... nor - ... ч VгVй ... ч VгVй

nor - either

- мөн VгVй

I cannot swim, nor my borther either - би сэлж чаддаггVй, ах маань ч мөн адил

not - either

I cannot swim, he cannot swim either - би сэлж чаддаггVй, тэр мөн сэлж чаддаггVй

 

other = нөгөө, өөр, бусад

·         хавсрал нэрийн VVргээр: the other girl - нөгөө охин

·         нэр Vгийн VVргээр: the others stayd at home - бусад нь гэртээ Vлдсэн

·         хэллэг: the other day - саяхан, саявтар; the other morning - саяхны өглөө; every other day - өнжөөд; one after another - ар араасаа; some day or other - ямар нэг өдөр; some time or other - хэзээ нэгэн цагт, санамсаргVй; on the other hand - нөгөөтэйгVVр; another (cup of coffee) - өөр бас нэг (аяга кофе)

Ганц тоо

Олон тоо

Санамж

much = их
it takes too much time

many = олон
many families live there

many a = зарим (нэг)
a little = бага зэрэг, жаахан
a few = хэдэн, цөөн, хэдхэн

little = бага
I have little hope

few = цөөн
I saw only few boys

Хэлллэг

a greate deal of = Vнэхээр их; a good many = маш олон, тун их; very much = маш их; in few words = цөөн Vгээр; very many, greate many = маш олон

 

 

 

 

 

 

ЖИРИЙН VЙЛ VГ
(Ordinary verbs)

ДVрмийн Vйл Vгсийг гол цагуудад өгVVлбэрийн төрлVVдээр to open (нээх, онгойлгох) Vйл Vгээр төлөөлVVлэн VзVVлэв.

ӨгVVлбэрийн хэлбэрVVд

Гол цагууд

Батлах өгVVлбэр (Affirmate)

VгVйсгэх өгVVлбэр
(Negative)

Асуух өгVVлбэр
(Interrogative)

Асууж VгVйсгэх өгVVлбэр
(Interrogative-negative)

Жирийн одоо цаг
(The present indefinite tense)

I open
he opens

I do not open
he does not open

do I open?
does he open?

do I not open?
does he not open?

Жирийн өнгөрсөн цаг
(The past indefinite tense)

I opened

I did not open

did I open?

did I not open?

Одоо төгссөн цаг
(The present perfect tense)

I have opened

I have not opened

have I opened?

have I not opened?

Өнгөрөн төгссөн цаг
(The past perfect tense)

I had opened

I had not opened

had I opened?

had I not opened?

Жирийн ирээдVй цаг
(The future indefinite tense)

I shall open
you will open

I should not open
you will not open

shall I open?
shall (will) you open?

shall I not open?
shall (will) you not open?

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс эс тухайлах ирээдVй цаг
(The future indefinite in the past)

I should open
you would open

I should not open
you would not open

should I open?
should (would )you open?

should I not open?
should (would) you not open?

Жич:

- Хэзээ ч ирээдVй цаг болон өнгөрсний ирээдVй цаг нь when, if, while, as soon as - аар холбогдсон хавсарсан нийлмэл өгVVлбэрт цуг ордоггVй.
Жнь:
I shall go out when I am ready - би бэлэн болохоороо гадагшаа гарна.
he would do it if he could - тэр чаддаг байсан бол VVнийг хийх байсан.


ТУСЛАХ VЙЛ VГС
(Auxiliary verbs)

to have = -тай, тэй

Vйл Vгийн нийлмэл цаг бVтээхэд хэрэглэгддэг : he has come - тэр ирсэн

·         to have + тусагдахуун + өнгөрсөн цагт нөхцөлт Vйл Vг бол = - уулна, VVлнэ: I have my hair cut - Би Vсээ тайруулсан.

·         to have + заахын т/я + эс тухайлах төлөв (infinitive) бол = -уулах, VVлэх, - лгах, хийлгэх : the teacher will the boys learn by heart - багш хөвгVVдийг цээжлVVлэх болно.

·         to have + to -тэй эс тухайлах төлөв (infinitive with to) бол = ёстой : he has much to do - тэр их зVйл хийх ёстой.

·         хэрэв to have - нь жирийн Vйл Vгийн VVргээр (гол төлөв got гэсэн Vгээр хVч нэмэгдVVлдэг) бол : have you (got) a new house? Асуух болон VгVйсгэх хэлбэрт to do - ийн тусламжтайгаар өөрчлөн бичиж болдог. Do you have a new house? - Чи ямар нэгэн шинэ байшинтай юу?

to be = байх

·         ИдэвхгVй хэв (passive) VVсгэхэд хэрэглэгддэг: the story was told by father - аавын ярьж өгсөн тVVх

·         Vргэлжлэх цагийн хэв (progressive form) VVсгэхэд хэрэглэгддэг: it is raining - бороо орж байна.

·         to be + to - тэй эс тухайлах төлөв (infinitive with to) бол = тэгэх ёстой (3 дагч этгээдийн хVсэлт буюу хувь тавилангийн эрхээр хийгдэж байгаа илэрхийлнэ) : he was to die in Africa - тэр Африкд Vхэх ёстой байсан.

·         to be + идэвхгVй хэвийн эс тухайлах төлөв = -ах ёстой: the lesson is to be finished - хичээлийг дуусгах ёстой.

·         to be - нь жирийн Vйл Vгийн VVргээр бол: "To be or not to be" that is the question - "Орших эс орших" нь асуудал.

to do = хийх, Vйлдэх

·         Хэрэв өгVVлэхVVн нь жирийн Vйл Vг бол асуух өгVVлбэр зохиоход хэрэглэнэ: do you like it? - танд энэ таалагдаж байна уу?
Асуух өгVVлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do-гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:

1.    Хэрэв өгVVлэхVVн нь туслах Vйл Vгтэй хамт бол: will he come? - тэр ирэх VV?

2.    Хэрэв өгVVлэгдэхVVнээр эхэлсэн асуух өгVVлбэр бол: who knows that? - Хэн VVнийг мэдэх вэ?
гэвч асуух өгVVлбэр нь VгVйсгэсэн хэлбэрт байвал to do -ийг хэрэглэнэ: who does not know that? - Хэн VVнийг мэдэхгVй вэ?

·         Жирийн Vйл Vгийг VгVйсгэх хэлбэрт оруулахад хэрэглэнэ: we do not forget it - бид VVнийг мартахгVй
VгVйсгэх хэлбэрийг дараах тохиолдлуудад to do - гийн тусламжтайгаар өөрчлөхгVй:

1.    ямар нэгэн туслах Vйл Vгтэй бол : he cannot swim - тэр сэлж чаддаггVй.

2.    not (never, nothing etc.) - ийн тусламжтайгаар VVссэн бусад VгVйсгэх хэлбэрт : you never can tell - та хэзээ ч хэлж чадахгVй. we sow nothing - бид юу ч хараагVй.

3.    Хэрэв not нь Vйл Vгийг биш харин асуух өгVVлбэрийг нийтэд нь VгVйсгэж байвал: is she ill? - no I suppose not. Тэр өвчтэй юм уу? VгVй би тэгж бодохгVй байна.

Санамж: Захиран тушаах төлөвийн VгVйсгэх хэлбэр ямагт to do -гээр VVсдэг ба мөн туслах Vйл Vгтэй бол to have болон to be -гээр VVсдэг: do not have a look at it? - don't be sorry! - VVнийг хараагVй юу? БVV харамс!

·         урьдах (өмнө нь гарсан) жирийн Vйл Vгээ to do -гээр орлуулахдаа дараах тохиолдлуудад хэрэглэгдэнэ:

1.    Харицуулсан өгVVлбэрт Vйл Vгийг дахин давтхаас зайлс хийхэд : he knows more then I do. - Тэр надаас илVV мэднэ.

2.    Эелдгээр дэмжих, Vйл дэмжихийг хэлэхдээ yes болон no - гээр : Do you listen to the music? Yes, we do. No we do not.

3.    Монгол хэлний "би ч бас", "би ч гэсэн", "би ч бас биш", "би ч гэсэн бас биш" - ийг орчуулахад : He reads much - so do I - тэр их уншдаг, би ч гэсэн. She does not read much - nor do we - Тэр их уншдаггVй бид ч мөн адил.

4.    Монгол хэлний "Vнэн юм биш VV? Vнэн биз дээ?" гэдгийг баталсан өгVVлбэр болон VгVйсгэсэн асуултанд илэрхийлэхэд: You feel better, do not you? - Таны бие сайжирсан, тийм биз дээ?
Мөн VгVйсгэсэн өгVVлбэр болон баталсан асуултанд : he didn't say so, did he? - Тэр тэгж хэлээгVй тийм биз дээ?
гэвч эхний өгVVлбэрт туслах Vйл Vг байгаад дахин давтагдаж байвал : You are not glad, are you? - Та баярлахгVй байна, тийм биздээ?

·         мөн жирийн Vйл Vгийн VVргээр (асуух болон VгVйсгэх өгVVлбэрт to do -гийн тусламжтай өөрчилж болдог): He did his best - Тэр чадах бVхнийгээ л хийсэн. How do you do? - Та сайн байна уу?


БАЙМЖ VЙЛ VГС
(Modal verbs)

ӨгVVлбэрт бие дааж хэрэглэдэггVй зөвхөн бусад Vйл Vгтэй нийлж утга санаа илтгэдэг Vйл Vгсийг баймж Vйл Vг гэдэг.

Одоо цаг

Өнгөрсөн цаг

Хэрэглэх

Орлуулах Vйл Vг

I can
Би ...-ийг чадна

I could
Би ...-ийг чадах байсан

Биеийн чадвар: I can swim - би сэлж чадна Оюуны чадвар: he could translate - тэр орчуулж чадах байсан Боломж: can I help you? - би танд туслах уу?

to be able to: I play chess = I'm able to play chess - би шатар тоглож чадна
(VгVйсгэх Vед) to be unable to - чадахгVй
(зөвхөн 2-т): to know, (know to) - мэдэх

 

I shall
Би тэгэх ёстой
(энэ нь 3 дагч этгээдийн хVслээр)

I should
Би тэгэх ёстой байсан

shall: Ямар нэгэн хVнд шууд тушаал өгөх Vед:
you shall not steal! - Чи хулгай хийх ёсгVй!

should:

Дам ярианд: the teacher said we should work
биднийг ажиллах ёстой байсан гэж багш хэлсэн
ХVсэн болзох төлөв, VVрэг даалгавар: you should tell the truth - чи Vнэнээ хэлэх ёстой байсан

to be to

Гуравдагч этгээдийн тушаал: what am I to do - би юу хийх ёстой вэ? Хувь тавилан: his death was to decide her fate - тVVний Vхэл тэр эмэгтэйн хувь тавиланг шийдсэн Цуу ярианд: to be said - to be supposed to : he is said (supposed) to be ill - тVVнийг өвчтэй байх гэж хэлсэн

I will
би ... -ийг хVсэж байна

I would
би ... -ийг хVсэж байсан

will: хVчтэй хVсэлт: I will get on in my life - би амьдралдаа амжилт олох болно

would:

хVчтэй хVсэлт (ихэнхдээ VгVйсгэхэд): he would not go abroad - тэр гадаад явахгVй байх байсан. хVсэн болзох төлөвтэй: I would I were at home - би гэртээ байсан сан бол ёс заншил дVрэм: boys will be boys - эрэгтэй хVVхэд бол эрэгтэй хVVхэд л байх болно.
she would play every day - тэр өдөр бVр тоглох байсан.
ХVсэл: to want, to wish, to like: I want to see him - би тVVнийг хармаар байна.
do as you like - өөрийн хVссэнээрээ бай.
Санаа бодол болон тодорхойгVй ирээдVй Vед: going to, to mean to, to propose to Бэлэн байдал: to be willinf to: he is willing to do all - тэр бVгдийг хийхийг хVсэж байсан. ХэрэгжVVлэхэд хэцVV хVсэл: to wish - would + хVсэн болзох төлөв: I would the day were over - Би өдөр дуусаасай гэдгийг хVссэн. ЭндVV санаа бодол: to pretend: he pretends to be ill - тэр өвчтэй юм шиг жVжиглэсэн.

may
-магадгVй, байх

might
-тэгсэн ингэсэн байх

may:

Боломж: this may be true - энэ Vнэн байх Зөвшөөрөл: you may come. VгVйсгэсэн боломж: cannot: this cannot be true - энэ Vнэн байж болохгVй. VгVйсгэсэн зөвшөөрөл: may not (тусгай хориг хорио): you may not use this book - та энэ номыг ашиглахгVй байж болно. VгVйсгэсэн зөвшөөрөл: must not (нийтлэг болон Vйлчилж буй хориг): you must not smoke - та тамхи татах ёсгVй. VгVйсгэсэн хVсэл: may not : may you never be unhappy! - та хэзээ ч аз жаргалтай байхгVй нь!

might: бараг хVсэн болзох байдлаар боломж илэрхийлбэл: he might have missed the trian - тэр галт тэрэгнээсээ хоцорчихож магадгVй л юм.

to be allowed to / to be permitted to = Зөвшөөрөл

I have not been allowed to smoke - Намайг тамхи татахыг зөвшөөрөхгVй байсан.
they will not be permitted to play - тэднийг тоглохыг зөвшөөрөхгVй.
it is possible - энэ бол боломжтой.

I must
Би тэгэх ёстой.
(шаардлагатай) (өөрийн хVслээр)

(I must)
Би тэгэх ёстой байсан
(гол өгVVлбэрт хэрэглэхгVй)
I ought to

must:

ЗайлшгVй зVйл албадлага: all men must survive - бVх эрчVVд амьд Vлдэх ёстой. VгVйсгэсэн болон нийтлэг хориг: must not, need not: you must not tell a lie - та худал хэлэх хэрэггVй. VгVйсгэсэн зайлшгVй зVйл: need not: I need not tell you this story - би танд энэ тVVхийг ярих хэрэггVй.

I ought to : журамт VVрэг: I ought to go to church - би сVмрVV очих ёстой.

to have to: I had to stay at home - би гэртээ Vлдэх ёстой байсан

to be forced to: he was forced to leave his country - тVVнийг өөрийн орноо орхихыг шаардсан.

to be obliged to: she was obliged to earn her living - тэр өөрийн амжиргааны зардлыг олох VVрэг хVлээсэн

to be compelled to: they were compelled to work hard - тэднийг шаргуу ажиллахыг шаардсан

to be bound to: she is bound to her freedom - тэр эрх чөлөөгөө хязгаарлуулсан

Жич: нэг зэрэг жирийн Vйл Vг болон туслах Vйл Vг байвал:
(to) need - хэрэгтэй, шаардлагатай байх.
he does not need to come / he need not come
(to) dare - зVрхлэх, зориглох
he did not dare to go out / he dared not go out

  


 

VЙЛ VГИЙН ЦАГУУД
(The tenses of the verb)

Англи хэл өөрөө Vйлдэх буюу Vйлдэх хэвийн (active) 16 болон бусдын эрхэнд Vйлдэх буюу Vйлдэгдэх хэвийн (passive) 10 цаг, нийт 26 цагтай.
Жич:
P1 - одоо цагт нөхцөлт Vйл Vг
P2 - өнгөрсөн цагт нөхцөлт Vйл Vг / (дVрэм бус нөхцөлт Vйл Vг)

Vйлдэх хэвийн цагууд
(The active tenses)

Цагууд (Tenses)

Цаг VVсгэх хэлбэр (Form)

Жишээ (Example)

Орчуулга (Translation)

Одоо цагууд
(Present tenses)

Жирийн одоо цаг
(The present indefinite tense)

verb / verb + s (es)

she works

тэр (эмэгтэй) ажилладаг

Одоо Vргэлжилж байгаа цаг
(The present continuous tense)

am / are / is + P1 (verb + ing)

he is working

тэр (эрэгтэй) ажиллаж байна

Одоо төгссөн цаг
(The present perfect tense)

have / has + P2 (verb + ed)

she has worked

тэр ажиллачихаад байж байна

Одоо төгсөн Vргэлжлэх цаг
(The present perfect continuous tense)

have / has been + P1 (verb + ing)

he has been working

тэр ажилласаар байж байна

Өнгөрсөн цагууд
(Past tenses)

Жирийн өнгөрсөн цаг
(The past indefinite tense)

verb + ed(d) {only irregular verb}

she worked

тэр ажилллав

Өнгөрөн Vргэлжилсэн цаг
(The past continuous tense)

was / were + P1 (verb + ing)

he was working

тэр ажилласаар байсан

Өнгөрөн төгссөн цаг
(The past perfect tense)

had + P2 (verb + ed)

she had worked

тэр ажиллачихсан байсан

Өнгөрөн төгсөн Vргэлжлэх цаг
(The past perfect continuous tense)

had been + P1 (verb + ing)

he had been working

тэр ажилласаар байж байсан

ИрээдVй цагууд
(Future tenses)

Жирийн ирээдVй цаг
(The future indefinite tense)

shall / will +verb

she will work

тэр ажиллана

ИрээдVйд Vргэлжлэх цаг
(The future continuous tense)

shall / will be + P1 (verb + ing)

he will be working

тэр ажиллаж байх болно

ИрээдVйд төгсөх цаг
(The future perfect tense)

shall /will have + P2 (verb + ed)

she will have worked

тэр ажиллачихсан байх болно

ИрээдVйд төгсөн Vргэлжлэх цаг
(The future perfect continuous tense)

shall / will have been + P1 (verb + ing)

he will have been working

тэр ажилласаар байж байх болно

Өнгөрсний ирээдVй цагууд
(Future in the past)

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс эс тухайлах ирээдVй цаг
(The future indefinite in the past tense)

should / would + verb

she would work

тэр ажиллах байсан

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс ирээдVйд Vргэлжлэх цаг
(The future continuous in the past tense)

should / would be + P1 (verb + ing)

he would be working

тэр ажилласаар байх байсан

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс ирээдVйд төгсөх цаг
(The future perfect in the past)

should / would have +P2 (verb + ed)

she would have worked

тэр ажиллачихаад байх байсан

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс ирээдVйд төгсөн Vргэлжлэх цаг
(The future perfect continuous in the past)

should / would have been + P1 (verb + ing)

he would have been working

тэр ажилласаар байж байх байсан

ДVрмийн Vйл Vгийн цаг VVсгэх хэлбэр

1.    Vйл Vг нь гийгVVлэгчээр төгссөн бол "ed" төгсгөл авна. Жнь: work + ed = worked

2.    Vйл Vг нь "e" - гээр төгссөн бол зөвхөн "d" залгана. Жнь: receive + d = recieved

3.    Vйл Vгийн өргөлттэй битVV Vед "ed" залгахдаа сVVлчийн гийгVVлэгчийг хос болгоно. Жнь: stop + ed = stopped

4.    Vйл Vг нь гийгVVлэгчийн ард "y" төгсгөлтэй бол "ed" төгсгөл авах Vедээ "y" нь "i" болдог. Жнь: carry + ed = carried
(гэвч эгшгийн дараах "у" нь өөрчлөгддөггVй. Жнь: obey + ed = obeyed)

 

 


ИдэвхгVй хэвийн цагууд
(The passive tenses)

Цагууд (Tenses)

Цаг VVсгэх хэлбэр (Form)

Жишээ (Example)

Орчуулга (Translation)

Одоо цагууд
(Present tenses)

Жирийн одоо цагийн идэвхгVй хэв
(The passive present indefinite tense)

am / are / is + P2

I am called

намайг дууддаг
(би дуудагддаг)

Одоо Vргэлжлэн байгаа цагийн идэвхгVй хэв
(The passive present continuous tense)

am / are / is being + P2

I am being called

намайг дуудаж байна
(би дуудагдаж байна)

Одоо төгссөн цагийн идэвхгVй хэв
(The passive present perfect tense)

have / has been + P2

I have been called

намайг дуудлаа
(би дуудагдлаа)

Өнгөрсөн цагууд
(Past tenses)

Жирийн өнгөрсөн цагийн идэвхгVй хэв
(The passive past indefinite tense)

was / were + P2

I was called

намайг дууджээ
(би дуудагджээ)

Өнгөрөн Vргэлжилсэн цагийн идэвхгVй хэв
(The passive past continuous tense)

was / were being + P2

I was being called

намайг дуудсаар байсан
(би дуудагдсаар байсан)

Өнгөрөн төгссөн цагийн идэвхгVй хэв
(The passive past perfect tense)

had been + P2

I had been called

намайг дуудчихсан байсан
(би дуудагдчихсан байсан)

ИрээдVй цагууд
(Future tenses)

Жирийн ирээдVй цагийн идэвхгVй хэв
(The passive future indefinite tense)

shall / will be + P2

I shall be called

намайг дуудна
(би дуудагдна)

ИрээдVйд төгсөх цагийн идэвхгVй хэв
(The passive future perfect tense)

shall / will have been + P2

I shall have been called

намайг дуудчихсан байх болно
(би дуудагдчихсан байх болно)

Өнгөрсний ирээдVй цагууд
(Future in the past)

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс эс тухайлах ирээдVй цагийн идэвхгVй хэв
(The passive future indefinite in the past)

should / would be + P2

I should be called

намайг дуудах байлаа
(би дуудагдах байлаа)

Өнгөрсөн цагийн өнгөнөөс ирээдVйд төгсөх цагийн идэвхгVй хэв
(The passive future perfect in the past)

should / would have been + P2

I should have been called

намайг дуудчихсан байх байлаа
(би дуудагдчихсан байх байлаа)

 


 

VЙЛ VГИЙН ЦАГ ЗОХИЦОХ ЁС
(Sequens of tenses)

Англи хэлний нийлмэл өгVVлбэрийн гол өгVVлбэрийн Vйл Vгээс хамаарч туслах өгVVлбэрийн Vйл Vгийн цаг VVсдэг. VVнийг цаг зохицох ёс гэдэг ба цаг зохицох ёсонд доорх дVрмийг баримтлана:

a) Дам ярианд (хVний хэлсэн Vгийг найруулан өөрчилж хэлэх):

Гол өгVVлбэрт

бол

туслах өгVVлбэрт

he says (present)

that she

is angry (present)

was angry (past)

he has said (perfect)

has been angry (perfect)

had been angry (past perfect)

he will say (future)

will be angry (future)

would be angry (conditional)

 

Гол өгVVлбэрт

бол

туслах өгVVлбэрт

he said (past)

that she

was angry (past)

he had said (past perfect)

had been angry (past perfect)

he would say (conditional)

would be angry (conditional)

Жич: Тогтсон мэдээ баримт буюу мөнхийн Vнэн байдал илэрхийлэгдэж байвал туслах өгVVлбэрт одоо цаг (present) хэрэглэнэ.
Жнь: He stated that the earth is round - Тэр дэлхийг бөөрөнхий гэж мэдэгдсэн.

b) "if өгVVлбэрVVд" - ийг Vз.

 

 

 

 

 

 

 

 


VЙЛ VГИЙН ТӨЛӨВVVД (The moods of the verb)

Захирах хVсэх төлөв

The Imperative Mood нь захирах, сануулах, шаардах, санал болон урих, зааварчилгаа, бухимдал зэрэг утгыг илэрхийлнэ. Come here! - Нааш ир! , Close the door! - Хаалга хаа!

 

 

Цаг заах төлөв

The Indicative Mood бодит төлөвийг илэрхийлдэг

 

 

ХVсэх болзох төлөв

The Subjective Mood санаа бодлын төлөв байдал болон байж болох, төсөөлөгдөх бодит бус Vйл хөдлөлийг илэрхийлдэг. (Ярианы хэлэнд гол төлөв цаг заах төлөвийг эрхэмлэдэг)

ХэлбэрVVд :

1.    Сонгодог хэлбэр : a) 3-р биеийн одоо цагийн ганц тоонд "-s"-ийг орхино. Жиш : He have ; He live

б) I, you, he etc. be : If that be true - Хэрэв энэ Vнэн байх юм бол.
I, you, he etc. were : I wish I were you - Би таны оронд байхсан ; I wish I were rich. - Би баян байсан ч болоосой.

2.    Орлуулах хэлбэр : may - might : I wish(ed) he may(might) win the game. - Би тVVнийг хожоосой гэж хVссэн.
should (Vйл Vгийн цаг зохицох ёсыг харгалзахгVйгээр) : It is impossible that he should know it. - Тэр VVнийг мэдэх боломжгVй.

Хэрэглэх нь :

1.    Таамаглал - Төсөөлөл - Зөвшөөрөх - Зэмлэл илэрхийлэхдээ it is right, wrong, natural, necessary, good (better), impossible, time зэрэг эзэн биегVй хэллэгийн дараа should, may, might -тай дараалж байна. Жиш :
It is natural that she should marry him. - Тэр эмэгтэй тVVнтэй гэрлэх нь ойлгомжтой.
It is possible, is probable -дараа may might -тай байна. Жиш : It is possible that he may (might) come.

2.    Найр тавих өгVVлбэрт : (al)though - whatever - whoever - however гэх зэрэг холбоос Vгтэй хамт :
Whoever he may be, we shall help him. - Тэр хэн ч байсан бид тVVнд туслах ёстой.

3.    Нөхцөл заасан өгVVлбэрт :

If - өгVVлбэрт

Present

Past

Past perfect

Гол өгVVлбэрт

Future indefinite

Conditional 1

Conditional 2

4.   
a) Хэрэв нөхцөл шалтгааны Vр дVн нь магадгVй буюу гарцаагVй бол цаг заах төлөв авна.
If you ask me, I shall answer. - Хэрэв чи надаас асуух юм бол би хариулна.

b) Хэрэв нөхцөл шалтгааны Vр дVн нь боломжгVй буюу байж боломгVй бол хVсэн болзох төлөв авна. Гэхдээ :

Нөхцөл заасан өгVVлбэрт

Гол өгVVлбэрт

Болзох төлөвийн өнгөрсөн цаг

I төрлийн болзолт өгVVлбэр(Conditional 1)

If I were in your place
(Хэрэв би чиний оронд байсан бол)

I should go home
(гэртээ харих байсан)

Болзох төлөвийн өнгөрөн төгссөн цаг

II төрлийн болзолт өгVVлбэр(Conditional 2)

If I had been in your place
(Хэрэв би чиний оронд байсан сан бол)

I should have gone home
(гэртээ харьчих л байсан)

5.     

6.    Сэтгэл хөдлөх, зVрх догдлох Vед :

a) Аймшиг, айдас : энэ нь ирээдVйд ямар нэг болгоомжлол, айдас илэрхийлж байгаа бол ирээдVй цаг ба болзолт өгVVлбэр байна. Жишээ нь :
We are afraid that we shall lose our money
- Бид мөнгөө алдчих вий гэхээс айж байна.
VVнээс гадна хVсэн болзох төлөв нь may - might -тай байна. Жишээ нь :
She feared that she might be gravely ill. - Тэр хVндээр өвдчих вий гэхээс айсан.

b) Баяр хөөр - өвчин зовиур - харамсал - гайхшрал буюу гэнэтийн зVйл уур хилэн илэрхийлэх бол хVсэн болзох төлөв нь should - тай байна. Жишээ нь :
to be glad - баяртай байх ; it is a pity - харамсалтай байна; It is pity than they should be so lazy. - Тэд тийм залхуу байдаг нь харамсалтай.

c) ХVсэл : Ямар нэгэн хVслийн Vр дVн биелэх боломжгVй бол өнгөрөн төгссөн цагийн ердийн хVсэн болзох төлөв байна. Жишээ нь :
I wish I were in England now. Би одоо Англид байсан ч болоосой.
Хэрвээ хVслийнх нь Vр дVн биелэх боломжтой бол may - might байна. Жишээ нь :
May you be right ! - МагадгVй таны зөв!
I wished that he might be right. - Би тVVний зөв байгаасай гэж хVсэж байсан.

d) Санаа бодол, зорилго : Санаа бодол зорилго заасан өгVVлбэрVVд нь that болон in order to -тэй байх ба may - might -ийг хэрэглэдэг. Жишээ нь :
Speak loud that I may hear you. - Та надад сонсогдохоор чанга ярина уу.


VРГЭЛЖЛЭХ ЦАГИЙН ХЭЛБЭРVVД
(Progressive forms)

Ямар нэгэн дуусаагVй Vйл явдлын Vргэлжилж байгааг илэрхийлдэг ба to be + Одоо цагийн нөхцөлт Vйл Vг буюу нөхцөлт Vйлийн хэлбэр (to be + Participle present or Participle 1) VVсдэг. Vргэлжлэх цагийн бVх хэлбэрVVдийг Vйл Vгийн цагуудад VзVVлсэн .

I am reading (now) = Би (одоо) уншиж байна.
It was raining (then) = Бороо орсоор л байсан. гэх мэт

Санамж : Ижил цаг хугацаанд хоёр Vйл явдал зэрэг Vргэлжилж байвал гол болон туслах өгVVлбэрт хоёуланд нь Vргэлжлэх хэлбэр (Progressive form) байна.
We were working, while they were sleeping.

ДАДАЛ ЗУРШЛЫГ ИЛЭРХИЙЛЭХ НЬ
(Expression of Habit)

Дадал болсон хэлбэр нь одоо цагт (Present tense) will + to-гVй эс тухайлах төлөв (will + infinitive without to) хэлбэрээр VVсдэг :

In April the weather will often change. - ДөрөвдVгээр сард цаг агаар байнга өөрчлөгдөнө.

Дадал болсон хэлбэр нь өнгөрсөн цагт VVсэхдээ дараах хоёр хэлбэрээр VVсдэг.

would to-гVй эс тухайлах төлөв
(infinitive without to):

I would go there.

= Би тийшээ Vргэлж явдаг.

used to + эс тухайлах төлөв
(infinitive) :

I used to take a bus.

= Би автобусанд дандаа суудаг.

ИДЭВХГVЙ ХЭВ
(The passive voice)

Дээр идэвхгVй хэвийн цагийн бVх хэлбэрийг VзVVлсэн тул идэвхтэй болон идэвхгVй хэвийн ялгагдах байдлыг VзVVлэв. to be + Participle perfect or Participle 2 (ярианы хэлэнд гол төлөв to be-ийн оронд to get-ийг хэрэглэдэг)

 

Active

Passive

Одоо цаг (Present)

The master punishes John

John is punished by the master

Өнгөрсөн цаг (Past)

Did the master punish John?

Was John punished by the master?

ИрээдVй цаг (Future)

The master will not punish John

John wiil not be punished by the master

Vргэлжлэх хэлбэр (Progressive form)

They are looking at John

John is being looked at by then

 "to"-гVй ЭС ТУХАЙЛАХ ТӨЛӨВ
(Infinitive without to)

Дараах тохиолдолд "to" -гVй эс тухайлах төлөв байна:

1.    Туслах Vйл Vг болон to do -ийн дараа:
I shall go home - Би гэр лVVгээ явна. We do not drink. - Би архи уудаггVй.

2.    Vйлдэх хэвд (Active) to make, to let, to did-ийн дараа:
I let him come. - Би тVVний ирэхийг зөвшөөрсөн.

3.    Бодитой мэдрэгдэж байгаа илтгэх Vйл Vгийн дараа:
I hear him sing (singing) - Би тVVний дуулахыг сонсдог.

4.    Дараах хэлбэрийн хэллэгVVдийн дараа:
I had rather . . . ; I had better . . . ; I cannot but . . . ; I had as good . . . .

"to"-тэй ЭС ТУХАЙЛАХ ТӨЛӨВ
(Infinitive with to)

Дараах тохиолдолд "to" -тэй эс тухайлах төлөв нь байна:

1.    ӨгVVлэгдэхVVний VVргээр :

o    а. Vйл Vгийн өмнө бол: Always to help is not easy. - Дандаа туслах нь амаргVй.

o    б. эзэн биегVй хэлбэрийн дараа бол: It is better to stay here. - Энд Vлдсэн чинь дээр дээ.

2.    Нэмэлт өгVVлэхVVний хэлбэрээр бол :
He seemed to be angry. - Тэр ууртай юм шиг санагдсан.

3.    Шууд тусагдахууны хэлбэрээр бол:
He promised to come. - Тэр ирнэ гэж амласан.

4.    Дараах тохиолдлуудад Нэмэлт хэлбэрээр:

o    Vйл Vгэнд орох бол : We helped him to translate the letter. - Бид тVVнийг захиаг орчуулахад нь тусалсан.

o    хавсрал нэрэнд орох бол : Be slow to promise. - Битгий хурдан амла.

o    нэр Vгэнд орох бол: I have the pleasure to know him - VVнийг мэдэхэд надад таатай байв.

o    дэс тооны ард орох бол: He was the first to swim - Сэлэхдээ тэр мундаг нь байсан

5.    Дараах тохиолдлуудад байцын хэлбэрээр байх бол:

o    зорилго болон шалтгаан заасан : I harried to fetch a doctor. - Би эмч дуудахаар яарсан.

o    Vр дагаварын : He was too tired to learn. - Тэр сурахад маш их ядарсан байсан.

 

 


Эс тухайлах төлөвийн тусгай хэрэглээ
(Special use of the Infinitive)

Дараах тохиолдолд эс тухайлах төлөв нь how to, want to, where to, so (such) . . . as to, in order to -тэй хамт байна.

·         Сургах, сурах, ойлгох утга бVхий Vйл Vгийн дараа how to (хэрхэн яаж) орох бол.
He learns how to ride a bike - Тэр дугуй хэрхэн унадагийг сурч байна.

·         what to (юу), where to (хаана)-г хэрэглэх Vед :
He did not know what to say; I showed him where to buy the books.

·         Хураангуйлсан гишVVн өгVVлбэрVVдэд "so" болон "such"-ийн дараа as to-авах Vед (гол болон туслах өгVVлбэрийн эзэн нэг байх Vед) :
You were such a fool as to believe him. - ТVVнд чи итгэх нь шал тэнэг хэрэг байсан.

·         in order to(-ийн тулд)-г хэрэглэх бол :
He made him come in order to punish him. - Тэр тVVнийг шийтгэхийн тулд л ирсэн.

Сануулга : Vйлдэгдэх хэвийн утга дараах тохиолдолд Vйлдэх хэвийн хэлбэрт байж болдог.

1.    Хэрэв учрыг нь Vл ойлгох байдалгVй бол хавсрал нэрийн дараа :
This apple is good to eat. - Алим идэхэд сайн.

2.    there is, there are -ийн дараа:
There is nothing to say. - Хэлэх юм юу ч алга.

3.    to let, to blame хэрэглэх Vед :
Rooms to let, you are to blame.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 


ЭС ТУХАЙЛАХ ЯЛГАЦ ГИШVVН
(Accusative with the infinitive)

to -гVй (without to) байх тохиолдолууд нь :

1.    МэдрэхVйтэй холбоотой to see (харах), to hear (сонсох), to feel (барьж Vзэх), to watch (харах, ажиглах), to observe (ажиглалт хийх) гэх зэрэг Vйл Vгийн дараа : I saw him come. - Би тVVний ирэхийг харав.

2.    Дараах Vйл VгVVдийн дараа :
а) хийлгэх утгатай : to make, to have(to bid): You make me laugh. - Чи миний инээдийг хVргээд байна.

б) зөвшөөрөх утгатай : to let (зөвшөөрөх, боломж олгох). Жишээ нь :
Let the boy return! - ХVVхдийг буцаж ирэхийг зөвшөөрнө VV!

to - тэй (with to) байх тохиолдлууд нь :

1.    ХVсэл илэрхийлсэн утгатай to want, to wish, to like-ийн дараа. Жишээ нь
I wish his to learn. - Би тVVнийг сурахыг хVсч байна.

2.    Дараах утгатай Vйл Vгсийн дараа :
а) хийлгэх гэсэн утгатай to cause, to order, to command гэх мэт Vйл Vгийн дараа.Жишээ нь :
We caused him to send for a doctor. - Бид тVVнийг эмч рVV явахыг шаардсан

б) зөвшөөрөх утгатай to allow, to permit, to suffer гэх мэт Vйл Vгийн дараа. Жишээ нь :
We allowed the girls to come in. - Бид охинд орохыг зөвшөөрсөн.

3.    Хэлэх, ярих болон бодох гэсэн утгатай to declare, to deny, to expect, to believe, to think, to suppose, to remember гэсэн зарим Vйл Vгсийн дараа :
England expect every man to do his duty. - ХVн бVр өөрийн VVргээ биелVVлэхийг Англи улс хVлээж байна.

Анхаар : Ярианы хэлэнд гишVVн өгVVлбэрт that - ийг хэрэглэхийг эрхэмлэдэг.
Санамж : to say, to tell (хэлэх, сонсгох), to answer, to reply, to hope, to fear гэсэн Vгсийн дараа зөвхөн нэг л гишVVн өгVVлбэр that -ийг авдаг. Жиш нь :

He hoped that she would come. - ТVVнийг ирэх л байх гэж тэр найдсан.

 


 

ЭС ТУХАЙЛАХ ТӨЛӨВТЭЙ НЭРЛЭХИЙН ТИЙН ЯЛГАЛ
(Nominative with the infinitive)

Эс тухайлах төлөвтэй тусгагдахуун (Accusative with the infinitive) -нь идэвхгVй хэвд (Passive) орохоороо эс тухайлах төлөвтэй нэрлэхийн тийн ялгал (Nominative with the infinitive) болдог. Жишээ нь :
He was heard to come in. - ТVVний орж ирэх нь сонсогдов.
I am told to stay away. - Намайг ирэхгVй бай гэж хэлсэн.
My father was told to prepare everything. - БVх юмаа бэлтгэхийг аавд маань хэлсэн.

Санамж : Эс тухайлах төлөв (Infinitive)- нь хавсрал нэр (Adjective)-д for -ийн тусламжтайгаар холбогддог. Жишээ нь : The town is too distant for me to be seen - Энэ хотыг Vзэхэд миний хувьд хэтэрхий хол.

VЙЛТ НЭР (The gerund)

Нэр Vг болон Vйл Vгийн шинжийг агуулсан "-ing" төгсгөл бVхий Vйл Vгийг Vйлт нэр гэдэг. Vйлт нэр нь өгVVлбэрт аль болох Vйл Vгийн ойролцоо байрлан дараах VVргийг гVйцэтгэнэ.

1.    ӨгVVлэгдэхVVний VVргээр : Swimming is healthy. - Усанд сэлэх нь эрVVл мэндэд тустай.

2.    ӨгVVлэхVVний хэсгийн VVргээр : That is running a great risk - Энэ бол том эрсдэл

3.    Шууд тусгагдахууны VVргээр : Ялангуяа цагийн хамаарал заасан Vйл Vг, дур хVсэл эсвэл дур гутсаныг илтгэсэн Vйл Vгийн дараа хэрэглэгдэнэ.

Vйлт нэр Vг нь дараах Vйл Vгийн дараа байх ёстой :

to go on

to have done with

to put off

to give up

to stop

to keep

I do not mind

to risk

I cannot

to finish

4.    Жишээ нь : Go on reading. - VргэлжлVVлэн унших.

Vйлт нэр Vг нь дараах Vгийн дараа байж болно.

to like

to prefer

to mind

to remember

to excuse

to hate

to enjoy

to love

to regret

to start

5.    Жишээ нь : I like walking - I like to walk - Би явган явах дуртай.

6.    Дараах тохиолдолд Vйл Vг, нэр Vг, хавсрал нэрээс хамаарч байгаа угтвар Vгийн дараа Vйлт нэр Vг нь байрлана.
а) Vйл Vг :

to complain of

to delight in

to insist (up) on

to object to

to succeed in

to depend on

to despire of

to prevent from

to quarrel about

to think of

7.   
Жишээ нь : He succeeded in escaping.

б) Нэр Vг :

to be in the habit of

to be in danger of

a plan for

to be on the point of

the way of

8.   
Жишээ нь : He was in danger of getting drowned.

в) Хавсрал нэр :

fond of

capable of

keen on

accustomed to

proud of

disappointed at

far from

 

9.   
Жишээ нь : She was found of being admired.

10.  Vйлт нэр Vг нь дараах тохиолдлуудад гишVVн өгVVлбэрт дараах байцын VVргVVдийг гVйцэтгэнэ.
а) before - after - on - upon - ны дараах цаг (temporal) заасан байцын :
on leaving America - америкийг орхих Vед

б) for (= -ийн тулд, төлөө, учраас), for the sake of(= -ын тулд), on account of(= -ын тулд, -аас болж) -ын дараа шалтгаан заасан (causal) заасан байцын :
He was punished for having stolen. - . . . -ынх нь төлөө тэр буудчихсан.

в) by (-аар), with (-ийн тулд), without (- гVйгээр), instead of (-ын оронд) -ын дараа арга хэлбэрийн байцын :
He left without saying goodbye. - Тэр баяртай ч гэлгVй яваад өгөв.

г) by (- учраас, тэгэх завсар) -ын дараа дэмжих (instrumental) байцын :
By inventing a machine he became famous. - Машин зохиосноор тэр алдартай болсон.

д) in spite of (-боловч, вч, ч) -ын дараа найр тавих байцын :
In spite of being late you can hear the speech. - Та хожимдсон ч гэсэн илтгэлийг сонсч болно.

Санамж : Vйлт нэр Vгийн нийлмэл цагийн оронд гол төлөв энгийн цаг хэрэглэдэг. (Ялангуяа after -ийн дараа) :
after having finished - after finishing = дуусаад , төгсөөд ; for having stolen - for stealing - хулгай хийснийхээ төлөө


 

НӨХЦӨЛТ VЙЛ VГ (The participles)

Хавсрал нэр болон Vйл Vгийн шинжийг агуулсан "-ing" ба "-ed" төгсгөлтэй Vйл Vгийг нөхцөлт Vйл Vг гэдэг. Нөхцөлт Vйл Vг нь одоо цагт нөхцөлт Vйл Vг (The prsesent participle) = нөхцөлт Vйл Vг ийн нэгдVгээр хэлбэр (Participle 1) болон өнгөрсөн цагт нөхцөлт Vйл Vг (The perfect participle) = нөхцөлт Vйл Vгийн хоёрдугаар хэлбэр (Participle 2) гэсэн хоёр хэлбэртэй байдаг.

Одоо цагт нөхцөлт Vйл Vг нь ямагт "-ing" төгсгөлтэй : I saw a boy beating a dog. - Би нохой зодож байгаа хVVг харсан.
Өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг нь дVрмийн Vйл Vгэнд "-ed" залгаж VVснэ. (дVрэм бус Vйл Vгийг Vзнэ VV)
There lived a little girl called Red riding hood. - Тэнд Улаан малгайт гэдэг жижигхэн охин амьдардаг байв.

I . Нийлмэл нөхцөлт Vйл Vг нь өгVVлбэрийг товч хураангуй болгоход хэрэглэгддэг ба хэрэглэх тохиолдлууд нь :

1.    Тодотгол гишVVн өгVVлбэрийг хураангуйлахад : Энэ нь гол өгVVлбэрийн нэг хэсэгт тодотгол байдлаар ордог. Жишээ нь :
The American, visiting our town, was very delighted. - Манай хотод зочилж байгаа Америкчууд маш их сэтгэл хангалуун байсан.

2.    Дараах тохиолдлууд дахь байц өгVVлбэрийг (adverbial clause) хураангуйлахад :
а) цаг заасан : Having done their work, they went home. - Өөрсдийн ажлаа дуусгаад гэртээ харьцгаасан.
б) учир шалтгаан заасан : (being) tired of waiting, I went off
в) арга хэлбэр заасан : He entered the room carrying some books. - Тэр хэдэн ном барьсаар өрөөнд орсон.
г) Нөхцөл шалтгаан заасан : This poem, if carefully declaimed, will be impressive
Утгыг нь тодорхой болгохын тулд холбоос Vг ашиглаж болно. (while, though гэх мэт)

II . Нийлмэл бус нөхцөлт Vйл Vг (зөвхөн бичгийн хэлэнд хэрэглэгддэг) нь бие даасан өгVVлэгдэхVVнтэй байдаг ба дараах байдлаар илэрхийлэгддэг.

a) цаг заасан : This done, we went home.

б) шалтгаан заасан : The task being too hard, he gave up all hope

Санамж : Одоо цагт нөхцөл Vйл Vг нь тогтсон хэллэгVVдтэй байдаг. Жишээлбэл :

considering

тооцон Vзэх, анхааралдаа авах

excepting

VVнээс гадна, гадна, -аас бусад

including

оролцуулаад, багтаан, VVнд, VVний дотор

supposing

өргөмөл, Vрчилсэн

strictly speaking

чухамдаа бол

generally speaking

нийтийн, ерөнхий, тVгээмэл

ТУСАХ, ЭС ТУСАХ, ЭГЭХ VЙЛ VГС
(Transitive, intransitive, reflexive verbs)

1.    Тусах Vйл Vг (The transitive verb) нь нэр Vгийг Өгөх орших болон Заахын тийн ялгалд захирдаг ба нэр Vгээ Өгөх оршихын тийн ялгалд захирч байвал шууд биш тусгагдахуун (Indirect object), Заахын тийн ялгалд захирч байвал шууд тусгагдахуун (Direct object) гэнэ. Жишээ нь :
Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун : to think - He thanked his father. - Тэр аавдаа талархдаг.
Тусах Vйл Vг нь мөн идэвхгVй хэвийг VVсгэдэг ба Заахын тийн ялгалт тусгагдахуун нь өгVVлэгдэхVVн болно. Жишээ нь : His father was thanked by him.

2.    Эс тусах Vйл Vгс (The intransitive verb) нь тусгагдахуунгVй юм уу угтвар Vгт (шууд бишээр) тусгагдахууныг захирна. Жишээ нь :
He shouted laudly. -Тэр чангаар хашгирав. I am going to the shop. - Би дэлгVVр лVV явж байна.

ДVрмийн бус : Өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг (The perfect participle) -ийн тэмдэг нэрийн шинж чанар нь илVV онцлогдож байвал (гэхдээ маш ховор) to be -г хэрэглэнэ. He is gone. - Тэр явж одсон.

Зарим нэг Vйл Vгийн хувьд Өгөх оршихын тийн ялгалт тусгагдахуун нь байнга to хэрэглэдэг.

english

mongolian

to add to

-д нэмэх

to mention to

-д дурдах

to prefer to

эрхэмлэх

to belong to

-д хамаарах

to present to

-д гардуулах

to deliver to

-д шилжVVлэх

to explain to

-д тайлбарлах

to introduce to

-д танилцуулах

to seem, appear to

-д Vзэгдэх

to communicate to

-д мэдээлэх

to propose to

-д санал гаргах

to yield to

эрхшээлд орох

to add to

-д нэмэх

to relate to

-д ярих

to say to

-д хэлэх

to repeat to

давтах

3.    (угтвар Vгт өгөх оршихын тийн ялгалтай харьцуул)

4.    Эгэх Vйл Vгс (The reflexive verb) :

a) Байнга эгэх (цөөн Vг байдаг) : to avail o.s - эдлэх хэрэглэх
to pride o.s - бие магтах, гайхуулах. Жиш : Don't pride yourself!

б) Тусах болон эгэх гэхчилэн :

to defend

хамгаалах

to excuse

уучлал гуйх

to enjoy

баярлах, баясах

to prove

чадлаа харуулах

to warm

дулаацах

to mix

хутгалдах, холилдох

5.    Жишээ нь : I warmed my hands. - He warmed himself at the fire.

в) Тусах :

to approach

дөхөх ойртох

to fear

айх

to remember

санах, дурсах

to wash

угаах

to refuse

татгалзах

to mind

-ыг халамжлах

to join

нийлэх, хамтрах

to dress

хувцаслах

6.   
г) Эс тусах :

to amount to

-д хVрэх, болох

to sit down

суух

to wonder at

-д гайхуулах

to depend (up) on

-д найдах

to care for

-ыг халамжлах

to surrender

эрхэнд орох

to happen

болох, тохиолдох

to turn to

-д зориулагдах

to be mistaken

алдах, эндэх

to rejoice

баярлах, баясах

to complain of

тухай гомдох, хэлэх

to bow to

-д мэхийх

to be glad to, of

-д баярлах

to differ from

-аас ялгарах

to rise

босох, өндийх

to be ashamed of

-аас ичих, зовох

to long for

-ыг санах, VгVйлэх

to apply to

-д зориулах

VйлдVVлэх Vйл Vгс

Зарим нэг эс тусах Vйл Vгс мөн тусах Vйл Vгийн VVргээр хэрэглэгддэг ба тэгэхдээ VйлдVVлэх утга илэрхийлдэг.

унах

to drop

унагах

өсөх,ургах

to grow

ургуулах

гVйх

to run

гVйлгэх

зогсох байх

to stand

тавих

нисэх

to fly

нисгэх

буцаж ирэх

to return

буцааж өгөх

буух, доошлох

to sink

буулгах,
доошлуулах

 

 

Жишээ нь : The ball dropped. - Бөмбөг унав. ; He dropped the ball. - Тэр бөмбөгийг унагав.

Анхаар! VйлдVVлэх Vйл Vгс нь мөн Vйлдэгдэх хэв (Passive) VVсгэдэг. Жишээ нь :
the captain decided to sink the ship - - the ship was sunk by the captain.

 

 

 


 

ХЭЛЦ VЙЛ VГ (Phrasal verbs)

Өөр Vгтэй хоршиж нэг утга санааг илэрхийлдэг Vйл Vгсийг хэлц Vг гэдэг ба орчин цагийн англи хэлэнд гол төлөв угтвар Vг юм уу Vйл хавсралтай хоршиж утга санааг илтгэдэг.
Анхаар : Ардаа угтвар Vгтэй хэрэглэгддэг Vйл Vгээс хэлц Vйл Vг нь ялгаатай. Хэрэв what? when? where? гэх мэт асуултанд хариулагдаж байвал хэлц Vйл Vг биш юм.
Жишээ нь : give away - бэлэглэх, тарааж өгөх ; give up - болих, хаях ; look after - харах, халамжлах ; look for - эрэх, хайх ; look out - шагайх гэх мэт

Хэлц Vйл Vгийг Vндсэн гурван төрөлд хувааж Vздэг.

I . Vйл Vг + Vйл хавсрал (verb + adverb)

 

a) Vйл Vг нь эс тусах бол тусгагдахуун гишVVнгVй байна. Жишээ нь :
My parents get up very early. - Аав, ээж хоёр их эрт босдог.

 

б) Vйл Vг нь тусах бол тусгагдахуун нь хэлц Vйл Vгийн өмнө юм уу хойно байрлана. Жишээ нь:
The man called back his words. - Тэр хVн хэлсэн Vгээ буцаав.

II . Vйл Vг + угтлага (verb + preposition) :

 

Угтвар Vгс нь ямагт тусгагдахуунтай байдаг тул энэ төрлийн Vйл Vгс нь ямагт тусгагдахуунтай байна. Жишээ нь :
I am looking for my passport - Би паспортоо хайж байна.
I rely on her. - Би тVVнд найдаж байна.
She asked me for help. - Tэр надаас тусламж гуйв.

III . Vйл Vг + Vйл хавсрал + угтлага (verb + adverb + preposition) :

 

Энэ төрлийн хэлц Vйл Vг нь Vйл Vг + Vйл хавсрал болон Vйл Vг + угтлага гэсэн төрлVVдийн аль алиных нь шинжийг агуулсан байна. Жишээ нь :
Let's go on with our lesson. - Одоо хичээлээ VргэлжлVVлцгээе.
You should lead up to the exams. - Та нар шалгалтандаа аажмаар бэлтгэх хэрэгтэй.

 

 


УГТВАР VГ (The preposition)

Англи хэлний нэр Vг нь тийн ялгалын утгыг Саксоны хамаатуулах болон Заахын тийн ялгалын өмнөх Өгөх оршихын тийн ялгалаас бусад тохиолдолд Vйл Vгээс гадна угтвар Vгийн тусламжтайгаар монгол хэлний 7 тийн ялгалтай дVйцэх утгыг гаргаж өгдөг.

Орон байр заах угтвар Vг (Prepositions of Place)

english

mongolian

example

on

дээр

on the house

байшин дээр

in

дотор

in the house

байшин дотор

at

дэргэд, дотор, дээр

at the house

байшингийн дэргэд

over

дээр, дээгVVр

over the house

байшин дээгVVр

near

ойролцоо

near the flat

байрны ойролцоо

in front of

өмнө, нVVрэн талд

in front of the flat

байрны өмнө

behind

цаана, ар талд

behind the flat

байрны ар талд

across

хөндлөн

across the street

гудамж хөндлөн

through

нэвт, шувт, -аар

through the window

цонхоор, цонх нэвт

between

хооронд, завсар

between the vases

ваарнуудын хооронд

among

дунд

among the students

оюутнуудын дунд

around(round)

дэргэд, тойроод

around the table

ширээг тойроод

atop

орой дээр, дээр

atop his head

тVVний толгой дээр

beneath

дор, доор

beneath the tree

модны дор

beside

дэргэд, хажууд

beside the house

байшингийн хажууд

beyond

цаана, нөгөө талд

beyond the building

байшингийн нөгөө талд

by

дэргэд, ойр, хажууд

by the river

голын дэргэд

nearby

ойр, ойрхон

nearby the flat

байрны ойр

within

дотор

within the city

хотын дотор

under
(below, beneath)

дор, доор

under the house

байшин доор

 

 

 

Чиглэл заах угтвар Vг (Prepositions of Direction)

english

mongolian

example

to

-руу, -д, -т

to the house

байшин руу

into

-руу, -д, -т(дотогш)

into the house

байшин руу(дотогш)

out of

-аас (гадагш чиглэл)

out of the house

байшингаас

round

тойрон

round the house

байшинг тойрон

from

-аас

from the flat

байрнаас

over

дээгVVр

over the city

хотын дээгVVр

along

дагуу, тууш

along the river

голын дагуу

towards(toward)

руу, . . .-ны чиглэлд, зVг, тийш, өөд

towards the house

байшингийн зVг

 

 

 

Цаг хугацаа заах угтвар Vгс (Prepositions of Time)

english

mongolian

example

on

-д, -т (өдөр)

on Saturday

Бямба гаригт

 

 

on May 11

5 сарын 11-нд

 

 

on week days

ажлын өдрVVдэд

in

-д, -т, дараа

in March

3-р сард

 

 

in 2002

2002 онд

`

 

in summer

зун(д)

 

 

in the morning

өглөө(д)

 

 

in an hour

цагийн дараа

 

 

in a day

нэг өдрийн дараа

 

 

in 4 months

4 сарын дараа

 

 

in 5 years

5 жилийн дараа

at

-д, -т (цаг)

at 7 o'clock

7 цагт

 

 

at first

эхэндээ

 

 

at the beginning

эхээр

by

гэхэд
(тодорхой хугацаа)

by 3 o'clock

3 цаг гэхэд

 

 

 

since

-аас хойш

since 1997

1997оноос хойш

 

 

since 1 o'clock

1 цагаас хойш

for

турш

for an hour

нэг цагийн турш

 

 

for 5 months

5 сарын турш

during

Vед, турш

during the lesson

хичээлийн Vед

before

өмнө, урьд

before the lesson

хичээлийн өмнө

 

 

before lunch

Vдийн ундны өмнө

after

дараа

after the lesson

хичээлийн дараа

 

 

after 3 years

3 жилийн дараа

till, until

хVртэл

till June

6-р сар хVртэл

 

 

until I come back

намайг эргэж иртэл

from . . . till

. . . аас. . . хVртэл

from 2 till 4 o'clock

гурваас дөрвөн цаг хVртэл

last

өнгөрсөн

last night

өнгөрсөн шөнө

 

 

last month

өнгөрсөн сард

next

дараагийн

next week

ирэх долоо хоногт

 

 

next month

ирэх сард

 

 

next April

ирэх 4 сард

ago

өмнө, урьд

a day ago

нэг өдрийн өмнө

 

 

a month ago

сарын өмнө

 

 

at the ago of 21

21 насандаа

around

орчимд

at around 10 o'clock

10 цагийн орчимд

between

хооронд

between one and
two o'clock

нэгээс хоёр
цагийн хооронд

 

 

 

 

 

 

 

 


 

ХОЛБООС VГ (The conjunction)

Холбоос Vг нь бие даасасн Vг өгVVлбэрVVдийг холбох VVрэгтэй ба холбоос Vгийн дараах төрлVVд байдаг.

I . ЗэрэгцVVлэх (Co-ordinating Conjunctions) :

english

mongolian

 

and

ба, бөгөөд, харин

 

neither . . . nor

. . . ч биш

 

as

тэгэх, ингэх Vедээ

 

both . . . and

аль аль нь, . . . ч тэр

 

whereas

гэтэл, харин

 

or

буюу

 

as well as

мөн тVVнчлэн

 

not only . . .but also

зөвхөн . . . төдийгVй, мөн тVVнчлэн

but

гэвч

 

while

-х зуур, хооронд

 

either . . . or

эсвэл

 

Жишээ нь : I and my brother - ах бид хоёр
He is small but strong. - Тэр жижиг гэвч хVчтэй.
He can't (either)read or write. - Тэр уншиж бичиж чаддаггVй.
I know both you and your friend. - Би чамайг ч чиний найзыг ч мэднэ.

II . Захируулах (Subordinating Conjunctions):

english

mongolian

that

гэж

till (until)

хVртэл, болтол

because

учир нь, яагаад гэвэл

 

lest

. . . -гVйн тулд

though, although

хэдийгээр . . . боловч

 

before

ээс өмнө

where

хаана, хаашаа

if

хэрэв

when

. . . Vед, -хад(4)

unless

-гVй л бол

for

тул, учир

if weather

уу(2), . . . ууь VгVй юу

while

Vед

since

аас хойш, учраас, тул

in order that

. . . -ын тулд, . . . сан(4) байхын тулд

provided (that)

(гэсэн) нөхцөлд

as soon as

-магц(4), -нгуут(2)
(хугацаа)

as long as

зөвхөн, -х тохиолдолд

as

тул, учир, Vед, -хад(4)

supposing

хэрвээ . . .сан(4) бол

after

-аас(4) хойш

wherever

хаана ч, хэзээ ч

so that

тулд, гэж

in case

-бал, -вал, хэрэв, -ж магадгVй тул

 

 

зэрэг холбоосыг харьцуулах холбоос (comparative conjuctions) гэдэг ба холбоос Vг нь өгVVлбэрт Vндсэн утгаа хадгалж бие даасан гишVVний VVргээр орж байвал холбох Vгс (conjunctive words) гэдэг.
Хэрэв өгVVлбэрт Vндсэн утгаа алдах тохиолдолд холбоос Vгийн VVргээр орно.

Холбох Vг

Холбоос Vг

I know who lives in this house.

The man who lives in this house works in a bank.

Энэ байшинд хэн амьдардгийг
би мэднэ.

Энэ байшинд амьдардаг хVн банкинд
ажилладаг.

 

 

 


 

ДVРЭМ БУС VЙЛ VГ (Irregular verbs)

   

English

Mongolian

Эс тухайлах хэлбэр
(Indefinite infinitive)

Жирийн өнгөрсөн цаг
(Simple past)

Өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг
(Past participle)

I . Нэг хэлбэрийн

 

bid

bid

bid

гуйх хVсэх

burst

burst

burst

дэлбэрэх, тэсрэх

cast

cast

cast

орхих, хаях

cost

cost

cost

Vнэтэй байх

cut

cut

cut

хэрчих, огтлох

hit

hit

hit

цохих, дэлсэх

hurt

hurt

hurt

бэртэх, гэмтэх

let

let

let

зөвшөөрөх, орхих

put

put

put

тавих

read

read

read

унших

set

set

set

байрлуулах, суух

shed

shed

shed

урсгах

shut

shut

shut

хаах, таглах

spread

spread

spread

дэлгэрэх, тархах

II . -t төгсгөл авдаг

 

bend

bent

bent

муруйх, матах

build

built

built

барих, байгуулах

burn

burnt

burnt

шатаах, тVлэх

dream

dreamt

dreamt

зVVдлэх, мөрөөдөх

dwell

dwelt

dwelt

оршин суух, нутаглах

lean

leant

leant

налах, тVших

learn

learnt

learnt

сурах, судлах

lend

lent

lent

зээлVVлэх, зээл өгөх

mean

meant

meant

гэх, дурдах

send

sent

sent

илгээх, явуулах

smell

smelt

smelt

Vнэрлэх

spell

spelt

spelt

Vсэглэх, холбох

spend

spent

spent

(цаг) зарах, өнгөрVVлэх

spoil

spoilt

spoilt

эвдрэх, гэмтэх

III . Vндсэн эгшиг богиносох

 

bleed

bled

bled

цус гарах

breed

bred

bred

тэжээх, өсгөх

creep

crept

crept

мөлхөх

deal

dealt

dealt

эрхлэх, хариуцах

feed

fed

fed

тэжээх

feel

felt

felt

мэдрэх, мэдэх

flee

fled

fled

оргох, буруулах

keep

kept

kept

хадгалах

kneel

knelt

knelt

сөгдөх, сөхрөх

lead

led

led

хөтлөх, удирдах

leave

left

left

орхих, Vлдээх

light

lit

lit

ноцоох, асаах

meet

met

met

уулзах

sleep

slept

slept

нойрсох, унтах

sweep

swept

swept

шVVрдэх

weep

wept

wept

уйлах, гашуудах

IV . Vндсэн эгшгийн бусад өөрчлөлтVVд

 

bring

brought

brought

авчрах

buy

bought

bought

худалдан авах

catch

caught

caught

барих

have

had

had

-тай байх, -тай

hear

heard

heard

сонсох

lay

laid

laid

хэвтэх, тавих

lose

lost

lost

алдах, гээх

make

made

made

хийх, Vйлдэх

pay

paid

paid

мөнгө өгөх, төлөх

say

said

said

хэлэх, өгVVлэх

seek

sought

sought

эрэх, хайх

sell

sold

sold

худалдах, зарах

teach

taught

taught

багшлах

tell

told

told

тайлбарлах, хэлэх

think

thought

thought

бодох, санах

V . Гурван өөр эгшиг

 

arise

arose

arisen

өөдлөх, өндийх, босох

begin

began

begun

эхлэх, VVсэх

drink

drank

drunk

уух, залгих

drive

drove

driven

жолоодох, хөөх

fly

flew

flown

нисэх

ride

rode

ridden

унаа унах

ring

rang

rung

хангинах, дуугарах

rise

rose

risen

босох, дээшлэх

sing

sang

sung

дуусах

sink

sank

sunk

шингэх, живэх

spring

sprang

sprung

Vсрэх, харайх

swim

swam

swum

усанд сэлэх

write

wrote

written

бичих

VI . Одоо цаг болон

 

beat

beat

beaten

цохих, жанчих

become

became

become

болох, хувирах

bid

bade

bidden

хVсэх, гуйх, урих

blow

blew

blown

Vлээх

come

came

come

ирэх

draw

drew

drawn

зурах, дVрслэх

eat

ate(eat)

eaten

идэх, зооглох

fall

fell

fallen

унах, ойчих

forbid

forbade

forbidden

хорих, хориглох

forgive

forgave

forgiven

шилжVVлэх, өршөөх

give

gave

given

өгөх

grow

grew

grown

ургах, өсөх

know

knew

known

сэдэх, ухаарах

mistake

mistook

mistaken

алдах, эндэх

run

ran

run

давхих, гVйх

see

saw

seen

харах, Vзэх

shake

shook

shaken

сэгсрэх

slay

slew

slain

алах

take

took

taken

авах, барих

throw

threw

thrown

хаях, орхих

VII . Өнгөрсөн цаг болон өнгөрсөн цагт нөхцөл Vйл Vг нь адилхан эгшигтэй

 

awake

awoke

awoke(awaked)

сэрэх

bear

bore

borne

төрөх

bind`

bound

bound

уях, боох, хVлэх

bite

bit

bitten

хазах, зуух

break

broke

broken

эвдэх, хэмхлэх

choose

chose

chosen

шилэх, сонгох

cling

clung

clung

наалдах, зуурах

dig

dug

dug

малтах, ухах

fight

fought

fought

тэмцэх, тулалдах

find

found

found

олох

forget

forgot

forgotten

мартах

freeze

froze

frozen

хөлдөх

get

got

got

авах, хVрч очих

hang

hung

hung

өлгөх, дVVжлэх

hide

hid

hidden

нуугдах

hold

held

held

барих, атгах

lie

lay

lain

хэвтэх

shine

shone

shone

гэрэлтэх, гийгVVлэх

shoot

shot

shot

харвах, буудах

sit

sat

sat

суух

speak

spoke

spoken

ярих, өгVVлэх

spin

spun

spun

ээрэх

spit

spat

spat

нулимах

stand

stood

stood

зогсох

steal

stole

stolen

хулгайлах

stick

stuck

stuck

хатгах, наах

sting

stung

stung

хатгах, хэлхэх

strike

struck

struck

цохих, тогших

swear

swore

sworn

тангараглах

swing

swung

swung

савлах, дVVжигнэх

tear

tore

torn

сэмрэх, урагдах

wear

wore

worn

өмсөх, зVVх

win

won

won

хожих, дийлэх

wring

wrung

wrung

мушгих, базах

VIII . Сул хэлбэрийн дараах өнгөрсөн цаг

 

mow

mowed

mown

өвс хадах

sew

sewed

sewn

оёх, хадах

show

showed

shown

VзVVлэх

sow

sowed

sown

тарих, тариалах

strew

strewed

strewn

энд тэнд хаях, цацах

IX . Онцгой Vндсэн хэлбэрVVд

 

do

did

done

хийх, Vйлдэх

go

went

gone

явах, одох

be

was

been

байх, юм, мөн, бол

 

 


Сэтгэгдэл бичих
Сэтгэгдэл:

Result clause mongol heleer oruulad ogch🤗
Бичсэн: Зочин хэзээ: 00:47, 2020-12-23 | Холбоос | |
гайхалтай ийм сайхан мэдээлэл оруулсанд маш их баярлалаа
Бичсэн: зочин (зочин) хэзээ: 14:01, 2013-04-19 | Холбоос | |
Sain bna uu. ih goy oilgomjtoi dvrmvvd bna IF Conditionaliin:Zero type,First Type,Second Type ed nariig mongoloor oruulaad ogooch tehuu vneheer ih heregtei bna aa...баярлах
Бичсэн: Holy хэзээ: 00:38, 2013-03-27 | Холбоос | |
Баярлалаа
Маш хэрэгтэй мэдээлэл оруулсанд Баярлалаа
Бичсэн: Ундрал (зочин) хэзээ: 11:41, 2013-01-17 | Холбоос | |
ih goe yum hisen bna
Бичсэн: hehe (зочин) хэзээ: 12:17, 2012-12-21 | Холбоос | |
shuud copy paste hiichikheee
Бичсэн: legion хэзээ: 12:51, 2012-02-27 | Холбоос | |
bayrlalaa uunnig chin yaj tataj avah be
Бичсэн: Зочин хэзээ: 01:15, 2012-02-23 | Холбоос | |
zochin
ih bayrlalaa ...amjilt husye
Бичсэн: zochin (зочин) хэзээ: 23:07, 2012-02-11 | Холбоос | |
mash ih bayarlalaaa
iim oilgomjtoi delgerengui saihan bichsen bn
Бичсэн: hi (зочин) хэзээ: 15:03, 2011-11-29 | Холбоос | |
зүгээр дээ хө
за тээ сайн сураад байгаарай дааа гоё шүү
Бичсэн: legion хэзээ: 19:42, 2011-09-06 | Холбоос | |
Uneheer bayarlalaa
Mash ih bayarlalaa... Sain surnaa...iim saihan yum beldej bhad... гоё шүү
Бичсэн: Oyuka (зочин) хэзээ: 15:14, 2011-09-05 | Холбоос | |
Hi tasarhai
uuniig uigagui oruulsand uneheer ih bayarlalaa. Amjilt husie. Saak
Бичсэн: Зочин хэзээ: 11:08, 2011-05-03 | Холбоос | |



:-)
Спэм хамгаалалт:
   
 
xaax